Μαλακοί και σκληροί κάλοι ή τύλοι ξεκινούν από υπερκερατώσεις, μία φυσιολογική αντίδραση του δέρματος σε χρόνια πίεση ή τριβή (όπως φαίνεται στα χέρια ανθρώπων, που κάνουν χειρονακτικές εργασίες ή στα πόδια ανθρώπων που περπατούν ξυπόλητοι). Όταν αυτό γίνεται σε υπερβολικό βαθμό, τότε προκύπτουν οι κάλοι ή τύλοι που μπορεί να είναι τόσο επώδυνοι ώστε να επηρεάζουν το βάδισμα, την επιλογή υποδημάτων αλλά και τις δραστηριότητες του ατόμου.
Τα κυριότερα αίτια είναι:
Εξωγενή (στενά υποδήματα, ανοικτά υποδήματα, ανωμαλίες στα υποδήματα καθώς και αθλητικές δραστηριότητες)
Ενδογενή (οστική προβολή, κάταγμα σε κακή θέση) καθώς και
Διαταραγμένη μηχανική του ποδιού (κοιλοποδία, παραμορφώσεις δακτύλων, κοντό 1ο μετατάρσιο, hallux rigidus, βλάβες από μεταφορά λόγω οστεοτομίας ή αφαίρεσης κεφαλής διπλανού μεταταρσίου) ή από
Συνδυασμό αυτών των παραγόντων.
Σκληροί ή δακτυλικοί κάλοι ή τύλοι είναι ξηρές κεράτινες μάζες που συνήθως βρίσκονται στη ραχιαία και έξω πλάγια επιφάνεια του 5ου δακτύλου και στις ραχιαίες επιφάνειες των αρθρώσεων των μικρών δακτύλων.
Μαλακοί κάλοι ή τύλοι είναι πολύ επώδυνοι και βρίσκονται μόνο ανάμεσα στα δάκτυλα. Απορροφούν υγρασία από τον ιδρώτα και έτσι μουσκεμένοι δευτεροπαθώς επιμολύνονται από μύκητες και βακτηρίδια. Είναι πολύ συχνοί μεταξύ 4ου και 5ου δακτύλου και μερικές φορές βρίσκουμε δύο βλάβες, τη μία απέναντι από την άλλη .
Κάτω από τις κεφαλές των μεταταρσίων ή στην πτέρνα παρατηρείται μερικές φορές μια μεγάλη διάχυτη υπερκερατωσική περιοχή (callus) με ομοιόμορφο πάχος, χωρίς σαφή όρια, χωρίς κεντρικό πυρήνα, που δεν είναι πάντα επώδυνη.
Οι μερμηγκιές οφείλονται σε ιούς και διακρίνονται από τους πελματιαίους κάλους ή τύλους ξεφλουδίζοντας προσεκτικά τα κεράτινα στρώματα με ένα νυστέρι, όπου στη μερμηγκιά θα δούμε τις τελικές αρτηρίες με στικτή αιμορραγία ή μαύρα σημάδια αν είναι θρομβωμένες. Επίσης αναπτύσσονται και υποτροπιάζουν ταχύτατα, οι γραμμές του δέρματος δεν περνούν μέσα από τη βλάβη και πονούν περισσότερο αν πιεσθούν από τα πλάγια εν αντιθέσει με τους πελματιαίους κάλλους ή τύλους. Η θεραπεία είναι δύσκολη. Εφαρμόζονται έμπλαστρα σαλικυλικού οξέος και για μικρότερες βλάβες κρυοχειρουργική. Η χειρουργική αφαίρεση αφήνει συνήθως επώδυνη ουλή.
Οι Υπερκερατώσεις μπορεί να είναι πολύ επώδυνες λόγω της πίεσης του κεντρικού κερατινικού βύσματος στο χόριο. Ξεφλούδισμα της βλάβης με νυστέρι και αφαίρεση του κεντρικού κεράτινου βύσματος με τοπικό αναισθητικό σχεδόν εξαφανίζει τον πόνο. Υποτροπές μπορεί να προληφθούν με εβδομαδιαίο τρίψιμο με ηφαιστειογενή πέτρα ή σμυριδόπετρα μετά από «μούλιασμα» της βλάβης επί είκοσι λεπτά σε ζεστό νερό. Μερικοί προτιμούν γυαλόχαρτο, άλλοι μαλακτικές κρέμες, ενώ άλλοι προτιμούν αυτά να γίνονται από ποδολόγο. Κερατολυτικοί παράγοντες όπως σαλικυλικό οξύ 10-15% βοηθούν, όχι όμως σε μεγαλύτερες συγκεντρώσεις γιατί προκαλούν εγκαύματα.
Δε συνιστάται η υποδόρια έγχυση βόειου κολλαγόνου ή υγρής σιλικόνης, γιατί δεν αντιμετωπίζει την πρωτογενή βλάβη και μπορεί να προκαλέσει ανοσολογική αντίδραση. Έγχυση στεροειδούς ή χυμοθρυψίνης μέσα στη βλάβη μπορεί να αυξήσει τη μηχανική πίεση προκαλώντας λέπτυνση του δέρματος. Οι μεγάλες επίσης δόσεις της βιταμίνης Α σαν αντικερατινικό φάρμακο μπορεί να οδηγήσουν σε αυξημένη ενδοκράνια πίεση. Παρόμοια η τοπική αφαίρεση του κάλλου ή τύλου, χωρίς ταυτόχρονη αφαίρεση του οστικού τμήματος που προβάλλει έχει μεγάλο ρίσκο να υποτροπιάσει όπως επίσης και ρίσκο σχηματισμού συριγγίου και οστεομυελίτιδας.
Όσον αφορά τα υποδήματα η καλή εφαρμογή, τα χαμηλά τακούνια, το μαλακό άνω τμήμα και το ευρύχωρο πρόσθιο τμήμα για τα δάκτυλα, καθώς και έξτρα χώρος για περιοχές κάλων πάνω σε τυχόν παραμορφωμένα δάκτυλα, ή κάλων στα πλάγια του 5ου δακτύλου είναι επιτακτικά. Επίσης κακές ραφές ή συνδέσεις μπορεί να προκαλέσουν τριβή και υπερκερατώσεις. Υποδήματα πολύ χαλαρά όπως τσόκαρα ή αθλητικά χωρίς κορδόνια μπορεί να προκαλέσουν τριβή και δημιουργία υπερκερατώσεων
Μια υπερκερατωσική βλάβη θα υποτροπιάσει εκτός και αν η μηχανική πίεση αλλάξει, όπως γίνεται με τις ορθωτικές συσκευές. Σε αυτές περιλαμβάνονται διάφορες συσκευές σιλικόνης και άλλων υλικών, που τοποθετούνται στα σημεία μέγιστης πίεσης, είτε ραχιαία των δακτύλων ή στο πέλμα του ποδιού κυρίως για μεταταρσαλγία (για ανακούφιση της πίεσης από τις κεφαλιές των μεταταρσίων).
Χειρουργείο ενδείκνυται μόνο αν αποτύχει η συντηρητική αγωγή και αυτή από εξιδευμένο ορθοπαιδικό χειρουργό. Διόρθωση παραμορφώσεων δακτύλων θα εξαφανίσει τον κάλο που βρίσκεται επάνω τους. Σκληροί κάλοι του 5ου δακτύλου και μαλακοί κάλοι ανάμεσα στα δάκτυλα θεραπεύονται με εκτομή του προεξέχοντος κονδύλου ή με αρθρόδεση της εγγύς μεσοφαλαγγικής άρθρωσης του 5ου δακτύλου. Η συνένωση 4ου και 5ου δακτύλου σπάνια ενδείκνυται. Σε περίπτωση πελματιαίων κάλων είναι προτιμότερη η μερική αφαίρεση της κεφαλής του μεταταρσίου από την ολική αφαίρεση ή τη βράχυνση του μεταταρσίου ή την οστεοτομία γιατί οι τελευταίες μπορεί να προκαλέσουν βλάβη από μεταφορά της πίεσης

Παρίδης Ι. Διονύσιος
Ορθοπαιδικός Χειρουργός MD
Επιστημονικός Συνεργάτης Πανεπιστημιακής Ορθοπαιδικής Θεσσαλίας
Μαυροδήμου & Ιπποκράτους 2 ( δίπλα στο ΚΥ Ελασσόνας)
THΛΕΦΩΝΟ 24930 23384 & 6936511464
Ελασσόνα