Συνέντευξη Αθ. Θεοδωράκη *

1) Ποιός είναι ο ρόλος του αγροτικού τομέα στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας μας;
Ο ρόλος του αγροτικού τομέα μπορεί να είναι καταλυτικός, ενώ σήμερα είναι μικρός, σχεδόν περιθωριακός. Ο πρωτογενής τομέας περιλαμβάνει τη γεωργία, την κτηνοτροφία, τη δασοπονία και την αλιεία. Πρόκειται για κλάδους δυναμικούς που έχουν σημαντική παραγωγική ικανότητα, συντηρούν εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενους και αυτοαπασχολούμενους, διαθέτουν ευέλικτες μικρο-μεσαίες επιχειρήσεις και προσφέρουν σημαντικές υπηρεσίες στο κοινωνικό σύνολο. Ο τομέας αυτός είναι η ραχοκοκκαλιά της πραγματικής μας οικονομίας, είναι η δύναμη κρούσης της χώρας. Πρέπει συνεπώς να αναδειχθεί, να αναδιοργανωθεί και να πρωτοστατήσει.

2) Ποιά είναι η εκτίμησή σας σχετικά με τις εξαγωγές των αγροτικών προϊόντων;
Εξάγουμε πολλά προϊόντα αλλά παράλληλα εισάγουμε σχεδόν τα πάντα και για ολόκληρο το δωδεκάμηνο. Το αγροτικό μας ισοζύγιο, όπως και το εμπορικό, είναι σταθερά ελλειμματικό, πρόκειται δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ μπορούμε να είμαστε εξαγωγική δύναμη προϊόντων ποιότητας. Η κρίση στρέφει τις ελληνικές επιχειρήσεις προς τις εξαγωγές κι αυτό είναι θετικό, υπάρχει εδώ και δυό χρόνια αύξηση των εγαγωγών, αλλά χρειζόμαστε σταθερό σύστημα προώθησης των προϊόντων λόγω των μικρών μεγεθών. Αυτό συνεπάγεται και άλλες μεθόδους συνεργασίας μεταξύ των παραγωγών και στη συνέχεια μεταξύ των παραγωγών και του εμπορίου. Η Ελλάδα μπορεί να γίνει πρότυπο παραγωγής και τυποποίησης, δύναμη εξαγωγής αγροτικών προΊόντων και γενικότερα μια χώρα μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης στην Ευρώπη.

3) Ποια είναι τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της ελληνικής γεωργίας;
Τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα είναι εμφανή: κλίμα, περιβάλλον, γεωγραφική θέση, ποιότητα προϊόντων, αξιοθαύμαστος διατροφικός πολιτισμός, μεγάλη ιστορική και κοινωνική εμπειρία των παραγωγών και των μικρών κοινοτήτων. Μπορούμε να αλλάξουμε τη σημερινή κατάσταση, αναμορφώσουμε την παραγωγή και βεβαίως να προβάλουμε μια άλλη εικόνα των προϊόντων μας διεθνώς. Το μέλι, το κρασί, το κρέας, τα τυριά μας, τα δημητριακά μας, τα φρούτα, όλα τα προϊόντα μας είναι άριστα. Χρειάζονται νέες τεχνικές μάρκετιγκ, νέες πρακτικές πιστοποίησης, σύγχρονοι τρόποι συσκευασίας και σταθερό σύστημα υποβοήθησης των εξαγωγών. Το «ελληνικό προϊόν» πρέπει να γίνει ταυτόσημο με την ποιότητα για να κερδίσει σε φερεγγυότητα, αφού οι αγορές λειτουργούν με βάση τα δικά τους κριτήρια. Σε αυτή την προσπάθεια όλοι οι παράγοντες του κύκλου και βεβαίως οι παραγωγοί, οι ομάδες και τα δίκτυά τους πρέπει να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων.
4) Τι ενέργειες πρέπει να πραγματοποιήσει η Ελλάδα για να διασφαλίσει τη βιώσιμη ανάπτυξη και την προστασία του περιβάλλοντος;
Η διασφάλιση της βιώσιμης ανάπτυξης είναι μια μεγάλη πρόκληση. Η εμπέδωση των σχετικών αρχών σε ολόκληρο τον κύκλο παραγωγής αφορά τόσο το ρυθμιστικό πλαίσιο όσο και τους παραγωγούς. Η διεθνής και η ευρωπαϊκή τάση είναι δεδομένη. Η νέα ΚΑΠ θα είναι ευθυγραμμισμένη με την προστασία του περιβάλλοντος, η προσφορά και οι υπηρεσίες του παραγωγού προς την κοινωνία θα προσμετρώνται σε αυτή τη βάση. Η Ελλάδα πρέπει να ετοιμάσει τις πολιτικές και να κάνει τις επιλογές της, να διασφαλίσει ποιοτική παραγωγή με προστασία του περιβάλλοντος (βιολογική γεωργία, παραδοσιακή παραγωγή, έλεγχος της συμβατικής γεωργίας, πιστοποίηση) και να επωφεληθεί από τις νέες εξελίξεις. Αυτό σημαίνει διαρκή εκπαίδευση των παραγωγών, αγροτών ή ετεροαπασχολούμενων στη γεωργία, προβολή νέων καταναλωτικών συνήθειών με βάση τις αποδεδειγμένα χρήσιμες, ιστορικές διατροφικές μας συνήθειες. Ενεργός αγρότης, επιχειρηματίας-παραγωγός και συνειδητοποιημένος καταναλωτής πάνε μαζύ.
5) Η επιστροφή στο χωριό είναι η απάντηση στην κρίση;
Στο βιβλίο μου «Πίσω στο χωριό…» αναφέρομαι τόσο στο θέμα της επιβίωσης του πληθυσμού των πόλεων που πλήττεται από την βαθιά κρίση, όσο και στο θέμα της ανάπτυξης νέου τύπου. Η μετεγκατάσταση στο χωριό αφορά θεωρητικά πολύ κόσμο, νέους και ανέργους των πόλεων, μπορεί να είναι η καλή λύση αν οργανωθεί σωστά, αν βοηθηθεί και αν αποτελέσει μέρος μια γενικής προσπάθειας αναζωογόννησης της υπαίθρου. Το αποτέλεσμα θα προκύψει μέσα από την αύξηση της παραγωγής και την ανασύνθεση του ΑΕΠ. Στο νέο τοπίο ο αγροτικός τομέας θα έχει κύριο ρόλο, όλα τα άλλα (μεταποίηση, υπηρεσίες) θα ακολουθήσουν. Θεωρώ ότι η νέου τύπου, βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη πρέπει να στηρίζεται στην πραγματική μας οικονομία. Η στροφή στην πραγματική οικονομία είναι αδήριτη ανάγκη και βασική προϋπόθεση για την δημιουργία νέων επιχειρήσεων, θέσεων εργασίας και την τόνωση της δραστηριότητας των υφισταμένων μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, που αποτελούν την κύρια συνιστώσα της ελληνικής οικονομίας. Ο αγροτικός τομέας ταυτίζεται με την πραγματική μας οικονομία, παράγει, θρέφει οικογένειες, στηρίζει τις εξαγωγές. Επιστροφή στο χωριό σημαίνει όμως καθημερινή εργασία, χειρωνακτική ενασχόληση, αγάπη για τη φύση και σεβασμό του περιβάλλοντος. Είναι ένας κύκλος που σε συνδυασμό με επίγνωση των τεχνικών δεδομένων (καλλιέργειες, μηχανήματα, γη, νερό) μπορεί να προσφέρει διέξοδο στους νέους, να δημιουργήσει εισόδημα και να αναδείξει έναν τρόπο ζωής πέρα από το καταναλωτικό μοντέλο των πόλεων που δεν βγάζει πουθενά. Η έκφραση «Πίσω στο χωριό…» εκφράζει μια ανάγκη και εκτιμώ κια μια δυνατότητα, αλλά δεν πρέπει να γίνει μια παγίδα για αφελείς. Η κρίση μας διδάσκει σήμερα αυτό που έλεγαν οι αρχαίοι και μας το μάθαιναν οι δάσκαλοι στη δεκαετία του 1960: τα αγαθά τοις κόποις κτώνται….

* Ο Αθ. Θεοδωράκης είναι πολιτικός επιστήμονας, συγγραφέας του βιβλίου «Πίσω στο χωριό…Η απάντηση στην κρίση είναι η αγροτική παραγωγή», εκδόσεις Α. Λιβάνη.