Το «πράσινο φως» για την συνέχιση των μελετών στην Αρχαία Περραιβία δίνει η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λυδία Κονιόρδου, μετά την καίρια παρέμβαση του Βουλευτή Λάρισας της Ένωσης Κεντρώων Γιώργου Κατσιαντώνη, ο οποίος είχε επισημάνει με εύστοχα επιχειρήματα μέσα από ιστορικά στοιχεία, τη σημαντικότητα της διάσωσης και ανάδειξης των αρχαιολογικών θησαυρών .
Συγκεκριμένα η Λυδία Κονιόρδου αναφέρει στην απάντησή της προς το Γιώργο Κατσιαντώνη, ότι η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λάρισας εκπονεί μελέτη πρόσβασης στον αρχαιολογικό χώρο της Αζώρου, η οποία προχωρά στο τελικό στάδιο ολοκλήρωσής της, καθώς και μελέτη ενοποίησης των αρχαιολογικών χώρων της περιοχής, ανάμεσα στους οποίους συγκαταλέγεται και το Καστρί Δολίχης.
Ο Βουλευτής Λάρισας είχε ζητήσει από την Υπουργό Πολιτισμού να προχωρήσει και να επιταχύνει τις διαδικασίες ανάδειξης του κρυμμένου αρχαιολογικού πλούτου, λαμβάνοντας υπόψη, τις έρευνες αρχαιολόγων και ιστορικών που μιλούν με μεγάλες πιθανότητες για μια Θεσσαλική Δωδώνη στην περιοχή, αλλά και για την ανεύρεση των ανακτόρων του Βασιλιά Πηλέα και του Πρίγκιπα Αχιλλέα.
Με βάση τις θέσεις του Γιώργου Κατσιαντώνη, η Λυδία Κονιόρδου ενημερώνει, ότι η ολοκλήρωση των μελετών στην περιοχή, θα σημάνει την έναρξη υποβολής προτάσεων για περαιτέρω ανάδειξη των χώρων της επαρχίας Ελασσόνας στο νέο ΕΣΠΑ 2014-2020, γεγονός που όπως είχε επισημάνει ο Βουλευτής Λάρισας θα καταστήσει την αρχή για « την πλήρη και ουσιαστική πολιτισμική, ιστορική και τουριστική αναβάθμιση της περιοχής».
Η απάντηση της Υπουργού Πολιτισμού στο Γιώργο Κατσιαντώνη έχει ως εξής:
Σε απάντηση της με αριθμ. Πρωτοκόλλου 1131/13.11.2017 Ερώτησης του Βουλευτή
κ. Γεώργιου Κατσιαντώνη και σύμφωνα με τα στοιχεία που έθεσαν υπόψη μας οι αρμόδιες Υπηρεσίες μας, σας γνωρίζουμε τα εξής:
Τα έτη 1996-97 πραγματοποιήθηκαν από την ΙΕ΄ Εφορεία Προϊστορικών και
Κλασικών Αρχαιοτήτων και την 7η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων (νυν Εφορεία
Αρχαιοτήτων Λάρισας) ανασκαφικές έρευνες στις πόλεις της Περραιβικής Τρίπολης, στις τρεις θέσεις Άζωρος, Σαραντάπορο και Πύθιο. Ειδικότερα:
1. Πύθιο.
Γύρω από το λόφο ‘’ Άγιοι Απόστολοι’’ στο Πύθιο, στις δυτικές υπώρειες του
Ολύμπου, έχουν αποκαλυφθεί τρεις ναοί: Απόλλωνος Πύθιου, Ποσειδώνος Πατρώου και Αρτέμιδος. Οι ναοί χρονολογούνται στη ρωμαϊκή εποχή στα χρόνια του αυτοκράτορα Οκταβιανού Αυγούστου, αλλά κάτω από την τελευταία οικοδομική φάση υπήρχε πρωιμότερη.
Η θέση βρίσκεται εντός του Θεσσαλικού Ολύμπου, ο οποίος είναι κηρυγμένος ως
αρχαιολογικός χώρος και ιστορικός τόπος με την υπ’ αρ. ΥΠΠΟ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α1/Φ15/21159/939/18.06.1987 ΥΑ, (ΦΕΚ 317/Β΄/24.06.87) όπως τροποποιήθηκε και ισχύει με την υπ’ αρ. ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/ΤΑΧ/Φ43/99795/59972/6175/2396/16.4.2014 ΥΑ, (ΦΕΚ 144 / ΑΑΠ /5.5.2014).
Ειδικά ο ρωμαϊκός ναός του Απόλλωνα Πυθίου διαστάσεων 33Χ13μ. είναι
χτισμένος πάνω σε πόδιο. Έχει πρόναο και σηκό. Στο περιορισμένο διασωθέν τμήμα του μαρμαροστρωμένου δαπέδου του σηκού, βρέθηκαν τμήματα δυο ακέφαλων λατρευτικών αγαλμάτων του θεού. Το ένα από αυτά φέρει στο βάθρο του την επιγραφή του καλλιτέχνη ‘’Φιλήμων εποίησε’’. Κάτω από το δάπεδο βρέθηκαν επιγραφές και γλυπτά που προέρχονταν πιθανότατα από το αρχαιότερο ιερό.
Επίσης στο σημερινό νεκροταφείο του χωριού Πύθιο βρίσκεται ο ναός της Παναγίας,
ο οποίος είναι ιστορικό διατηρητέο μνημείο σύμφωνα με την υπ΄ αρ. ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ32/64990/1311/18.2.1994 ΥΑ, (ΦΕΚ 170/Β/17.3.1994). Είναι μια τρίκλιτη βασιλική με νάρθηκα και εξωνάρθηκα, καταγραφή με τοιχογραφίες του 16ου, 17ου και 18ου αι. Η αποκατάσταση του ναού υλοποιήθηκε από την τότε 7η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων μέσω του ΕΣΠΑ 2007-2013 και ο χώρος είναι επισκέψιμος έπειτα από συνεννόηση με την Εφορεία .
2. Άζωρος
Η δεύτερη πόλη της Περραιβικής Τρίπολης , η Άζωρος, βρίσκεται νοτιανατολικά της
σημερινής ομώνυμης Κοινότητας, στον λόφο με την ονομασία “Καστρί” και σε απόσταση 18 χλμ από την πόλη της Ελασσόνας. Περιλαμβάνει τις αρχαιολογικές θέσεις “Καστρί”, “Άγιος Αθανάσιος”, “Παλιοκκλήσι” και “Κοπάνα”. Σε κάθε μία από τις θέσεις αυτές πραγματοποιήθηκαν ανασκαφές από την ΙΕ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και την 7η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων (και οι δύο μαζί αποτελούν την νυν ΕΦΑ Λάρισας) και βρέθηκαν ερείπια κτισμάτων που ανήκουν σε διαφορετικές ιστορικές περιόδους.
Από την αρχαία Άζωρο, είναι ορατό σήμερα το οχυρωματικό τείχος της πόλης. Μετά
από ευρύτατο καθαρισμό του τείχους στην ακρόπολη και κάτω πόλη, αποκαλύφθηκε με σωστική ανασκαφή ισχυρός πολυγωνικός αναλημματικός τοίχος του 5ου αι. π.Χ., μήκους 47 μ. και ύψους 1,50 – 2,50 μ., καθώς και ένας άλλος του 3ου αι. π.Χ. ο οποίος αντιστηρίζει ένα πλάτωμα – άνδηρο, πάνω στο οποίο είχε θεμελιωθεί η αστική « έπαυλη του Νικάρχου».
Η πολυτελής αυτή έπαυλη δεν έχει ερευνηθεί ακόμη. Ονομάστηκε έπαυλη του Νικάρχου, γιατί στο αίθριό της βρέθηκε στημένη στη θέση της μια μεγάλη επιγραφή – επιστολή του βασιλιά της Μακεδονίας Αντιγόνου Δώσωνος προς το βασιλικό επιστάτη της Περραιβικής Τρίπολης Νίκαρχο.
Στον ίδιο χώρο οι ανασκαφές στη θέση «Κοπάνα» αποκάλυψαν χριστιανικό ναό,
μεσοβυζαντινής περιόδου και διάφορα κτίσματα σε βαθύτερα στρώματα. Ο ναός είναι μια τρίκλιτη βασιλική με νάρθηκα και διαστάσεις περίπου 14,5 Χ10 μ. με ημικυκλική κόγχη στα ανατολικά. Για την κατασκευή του χριστιανικού ναού χρησιμοποιήθηκε υλικό από αρχαίο ναό.
Εσωτερικά και εξωτερικά του ναού βρέθηκαν 31 συνολικά ταφές της μεσοβυζαντινής
περιόδου με πλούσια κτερίσματα.
Μετά το πέρας των ανασκαφών και με χρηματοδότηση από το Γ΄ ΚΠΣ, αναδείχθηκε η Περραιβική Τρίπολις και δημιουργήθηκαν τρεις νέοι επισκέψιμοι αρχαιολογικοί χώροι (Πύθιο, Άζωρος, Σαραντάπορο) στο Δ. Ελασσόνας, με κοινό εισιτήριο εισόδου από το 2013 . Επίσης εκδόθηκε και ενημερωτικό τρίπτυχο φυλλάδιο – αρχαιολογικός οδηγός με τον τίτλο «Περραιβική Τρίπολις» από την τότε ΙΕ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, ενώ οι αρχαιολογικοί χώροι είναι επισκέψιμοι έπειτα από συνεννόηση με την Εφορεία.
Η πρόσβαση στους αρχαιολογικούς χώρους γίνεται οδικώς, όπως αναφέρεται και στον «Κόμβο ΟΔΥΣΣΕΥΣ» του ΥΠΠΟΑ στην ηλεκτρονική σελίδα
http://odysseus.culture.gr/h/3/gh355.jsp?obj_id=6766
Η θέση της Θεσσαλικής Δωδώνης καθώς και των ανακτόρων του Πηλέα και του
Αχιλλέα δεν έχουν εντοπιστεί στους παραπάνω ανασκαμμένους αρχαιολογικούς χώρους, ούτε και ταυτίζονται με κάποια άλλη θέση της περιοχής, όπως προκύπτει από επιφανειακές έρευνες της Εφορείας.
Οι παραπάνω χώροι έχουν ήδη αναδειχθεί στο πλαίσιο προηγούμενων
Προγραμματικών Περιόδων. Πιο συγκεκριμένα στο πλαίσιο του ΠΕΠ Θεσσαλίας, στις δύο προηγούμενες Προγραμματικές Περιόδους Γ΄ ΚΠΣ και ΕΣΠΑ 2007-2013, υλοποιήθηκαν από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Λάρισας (πρώην ΙΕ΄ ΕΠΚΑ και 7η ΕΒΑ) τα ακόλουθα έργα στην περιοχή της αρχαίας Περραιβίας:
Μέσω του Γ΄ ΚΠΣ
1. ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΠΕΡΡΑΙΒΙΚΗΣ ΤΡΙΠΟΛΗΣ, με
προϋπολογισμό 880.410,86 €
2. ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΑΖΩΡΟΥ – ΜΗΛΕΑΣ ΔΗΜΟΥ
ΣΑΡΑΝΤΑΠΟΡΟΥ, ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΕΛΑΣΣΟΝΑΣ, με προϋπολογισμό 158.180,20 €
Μέσω του ΕΣΠΑ 2007-2013
ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Ι. Ν. ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΠΥΘΙΟΥ Δ. ΕΛΑΣΣΟΝΑΣ Ν.
ΛΑΡΙΣΑΣ, με προϋπολογισμό 466.882 €
Επιπλέον σας ενημερώνουμε ότι οι χώροι είναι επισκέψιμοι στο κοινό και προς την
κατεύθυνση αυτή η Εφορεία καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια με το υπάρχον δυναμικό της. Συγκεκριμένα η Εφορεία εκπονεί μελέτη πρόσβασης στον αρχαιολογικό χώρο της Αζώρου, η οποία βρίσκεται στο τελικό στάδιο ολοκλήρωσής της, καθώς και μελέτη ενοποίησης των αρχαιολογικών χώρων της περιοχής, ανάμεσα στους οποίους συγκαταλέγεται και το Καστρί Δολίχης.
Εκεί αποκαλύφθηκε οχυρωμένος οικισμός παλαιοχριστιανικής εποχής, έκτασης 13 στρεμμάτων, όπου μεταξύ άλλων ήρθαν στο φως τρεις χριστιανικές βασιλικές, μία εντός και δύο εκτός της οχύρωσης, για τον οποίο (οικισμό) έχει ήδη εκπονηθεί μελέτη ανάδειξής του.
Με την ολοκλήρωση των παραπάνω μελετών, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λάρισας
εκτιμά ότι θα μπορέσει να υποβάλει προτάσεις, για περαιτέρω ανάδειξη των χώρων της περιοχής Ελασσόνας στο νέο ΕΣΠΑ 2014-2020. Προτίθεται επίσης να συνεργαστεί με την τοπική αυτοδιοίκηση για τη βελτίωση των οδικών προσβάσεων στους αρχαιολογικούς
χώρους.
Τέλος, στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014-2020, στο Ε.Π. «Εκπαίδευση & Δια Βίου
Μάθηση», σχεδιάζεται από την ΕΦΑ Λάρισας η εκπόνηση και υλοποίηση εκπαιδευτικού προγράμματος με θέμα τον ευρύτερο αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Περραιβίας, με στόχο τόσο ο τοπικός πληθυσμός όσο και οι επισκέπτες να κατανοήσουν, αφομοιώσουν και εξοικειωθούν με τα προαναφερθέντα έργα συντήρησης, αποκατάστασης και ανάδειξης των αρχαιολογικών χώρων και μνημείων της περιοχής.
