Η πρόσφατη αναδημοσίευση του βιβλίου της Πηνελόπης Δέλτα «Παραμύθι χωρίς όνομα» από την εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ ήταν μια ευφυής επιλογή. Οπως διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο της έκδοσης (28-29 Ιαν. 2017) «το «Παραμύθι χωρίς όνομα» – που πρωτοεκδόθηκε το 1910, μια εποχή πολιτικής αστάθειας για την Ελλλάδα – είναι μια αλληγορική ιστορία για μικρούς και μεγάλους, με αναπάντεχα επίκαιρα μηνύματα. Η Πηνελόπη Δέλτα γράφει για την αξία της υπερηφάνειας, η οποία σε συνδυασμό με την εργατικότητα και την τιμιότητα, μπορεί να σώσει μια χώρα που βρίσκεται στο χείλος της καταστροφής».
Αυτά λέει ο συντάκτης του συνοδευτικού κειμένου. Οποιος διαβάζει το βιβλίο βρίσκεται σε έναν διπλό κόσμο. Μεταφέρεται κατ’αρχήν σε μια άλλη μακρινή εποχή, με βασιλιάδες και πρίγκηπες, τί παραμύθι θα ήταν άλλωστε χωρίς τέτοια θέματα…, αλλά ταυτόχρονα στο εκπληκτικό αυτό κείμενο δεν υπάρχει ούτε μια σελίδα που να μην συνδέει το παρελθόν με το παρόν, ούτε ένα κεφάλαιο που να μην κάνει τον αναγνώστη να σκέφεται τα σημερινά δράματα.
Πώς και γιατί φτάσαμε ως εδώ…Και τότε και τώρα τα μεγάλα ζητήματα της κοινωνίας ήταν τα ίδια: προκλητικές ανισότητες, αδικία, φτώχεια, πολιτικές ίντριγκες, σύγκρουση κοινωνίας και εξουσίας, κλοπή του δημοσίου πλούτου, εγκατάλειψη της πρωτογενούς παραγωγής, αδιαφορία για τη μεταποίηση και τις τέχνες, ανασφάλεια, εγκληματικότητα, ανεργία, απαισιοδοξία, παρακμή.
Δεν θα επιχειρήσω βεβαίως κάποια βιβλιοκριτική ή βιβλιοπαρουσίαση. Το βιβλίο είναι μαγευτικό, η γλώσσα σε οδηγεί, κατανοείς τον διαχρονικό της χαρακτήρα ακόμα κι όταν βρίσκεις μια λέξη που δεν χρησιμοποιείται πια σήμερα, η πλοκή φαίνεται φυσική και αθώα, τα πρόσωπα έχουν έναν προδιαγεγραμμένο ρόλο, με κύριο αυτόν του Πριγκηπόπουλου: του νέου ηγέτη που σε συνθήκες πολέμου και εξαθλίωσης αποφασίζει να κάνει αυτό που του έταξε η μοίρα, αφού η Γνώση του λέει καθαρά: «Εσένα σ’έβαλε η μοίρα αρχηγό. Στη θέση σου πρέπει να μείνεις… να μη φύγεις γιατί είναι λιποταξία». Ο πόλεμος ήρθε βέβαια από την μεγάλη εσωτερική κατάρευση, αυτή άνοιξε την όρεξη των γειτόνων και τους έδωσε την ευκαιρία να επιτεθούν στο «Βασίλειο των Μοιρολατρών».
Η πλοκή της ιστορίας είναι εύκολη και διδακτική. Το πριγκηπόπουλο αναλαμβάνει τις ευθύνες του, βάζει τάξη πρώτα στο παλάτι, αντιλαμβάνεται τα προβλήματα και την βαθύτερη αιτία τους, αποφασίζει να δράσει προτάσσοντας το γενικό καλό, αναδιοργανώνει το κράτος, χρησιμοποιεί ορθά το δημόσιο χρήμα και ελέγχει αυστηρά τους πάντες, φτάχνει στρατό, στρέφει τους ανθρώπους στη δουλειά, στην παραγωγή. Να τί είδε ο κατάσκοπος-αρχικαγκελάριος των γειτόνων: «Είδα μια χώρα…είδα χωριά όπου όλα τα καλύβια είναι καλοχτισμένα…περιτριγυρισμένα με περιβολάκια γεμάτα πορτοκαλιές, μηλιές, αχλαδιές,…είδα χωράφια σπαρμένα…ελαιώνες απέραντους και αμπέλια…και είδα σε κάθε σπίτι από μια ή δυο κατσίκες και μερικές κότες…είδα τον κάμπο γεμάτο αρνιά…πρόσωπα γελαστά και άκουσα τραγούδια παντού και δεν είδα ζητιάνο κανένα»…
Ακόμα κι αυτοί που είχαν ξενιτευθεί επέστρεφαν, όπως δείχνει και η επιστολή του πατέρα, με τη βοήθεια του δασκάλου, προς τον ξενιτεμένο γιό : «Ελα πίσω παιδί μου, οι καλές μέρες ξανάρθαν στον τόπο. Ολοι σήμερα γύρισαν και κερδίζουν το ψωμί τους…».
Η Πηνελόπη Δέλτα είχε το δίδυμο χάρισμα του διορατικού συγγραφέα και το παθιασμένου πατριώτη. Τίποτε δεν είναι τυχαίο, η κάθε λέξη έχει τη θέση της, η πλοκή των γεγονότων υπακούει απόλυτα σε μια γενική ιδέα, μια αδιατάρακτη πεποίθηση για εθνική ανάταση και προκοπή, για δικαιοσύνη, για υπέρβαση της μιζέριας με την αυτοπεποίθηση και την εργασία. Χρησιμοποιεί γι αυτό το σκοπό το ταλέντο της, φτιάχνει ένα κέντημα με πολλές πρτυχές και προτάσσει αρχές και αξίες, όπως η εργατικότητα, εντιμότητα, συνεργασία, αναδεικνύει την αγαστή συνεργασία ηγεσίας και λαού πάνω ένα κοινό στόχο. Επιμένει ειδικότερα στην αγροτική παραγωγή, στον μόχθο, στη γη και στα προϊόντα της, στα περιβόλια και στα ζωντανά. Ο ηγέτης εμπνέεται από την αγάπη του προς την πατρίδα, δίνει το καλό παράδειγμα, το κράτος ξαναφτιάχνει τους δρόμους, οι τεχνίτες πιάνουν δουλειά, οι άνθρωποι στα χωριά ξαναρχίζουν να καλλιεργούν, να σπέρνουν, να ξεχερσώνουν, να κλαδεύουν, να αρμέγουν τα ζώα, να τυροκομούν, να πουλούν και να εξάγουν δημητριακά, μέλι, καρύδια, φρούτα…
Ετσι ξεπεράστηκε η κρίση, έτσι ήρθε η ανάταση. Με τίμια εργασία και με σχέδιο, με εμπνευσμένη ηγεσία, με ντόπια παραγωγή. Εχει ξεχωριστό ενδιαφέρον η επιμονή της Πηνελόποης Δέλτα στην προκοπή, στη γη, στην αγροτική παραγωγή κι αυτό φαίνεται σε όλα της σχεδόν τα βιβλία. Εδώ προχωρά πιο πέρα, βλέπει ο αναγνώστης δείγματα αρχών αειφορίας, αρχών που παραπέμπουν σε αυτό που ονομάζουμε σήμερα βιώσιμη ανάπτυξη, δηλαδή ανάπτυξη με σεβασμό της φύσης και των δικαιωμάτων των μελλοντικών γενεών, προτροπή για βιολογική παραγωγή, για λιτή και υγιεινή διατροφή. Μέσα από τη γενικευμένη σήψη του βασιλείου, μέσα από τη μεγάλη αποδιοργάνωση, την απελπισία και την αναρχία, βγήκε η ελπίδα. Ο ηγέτης έχει καθοριστικό ρόλο, είναι ο εμπνευστής, ο εκφραστής της κοινωνίας, η δύναμη που απελευθερώνει συνειδήσεις, που κινητοποιεί νέους και γέρους. Εργαλείο του είναι η υπεύθυνη συμπεριφορά του, με βάση την ανθρωπιά, την πειθώ, αλλά και την αυστηρή δικαιοσύνη.
Παραμύθι χωρίς όνομα, ίσως γιατί δεν χρειάζεται όνομα, αφού είναι πανανθρώπινο, δεν έχει εποχή, αφορά παρελθόν, παρόν και μέλλον. Η ανθρώπινη σοφία και εμπειρία συσσωρεύονται και αξιοποιούνται από όσους θέλουν να οργανώσουν τη ζωή της με αξιοπρέπεια, από αυτούς που θέλουν να στηρίζονται στην εργασία τους και στις στις δικές τους δυνάμεις κι όχι σε κούφιες υποσχέσεις, σε εύκολη ζωή και σε δανεικά.
Η συσχέτιση με την σημερινή εποχή, την παρακμή που ζούμε, τις αρχές που λείπουν, τις αξίες που καταπατήθηκαν, την αγροτική παραγωγή που εγκαταλείφθηκε, τα χωριά μας που ερήμωσαν, είναι αναπόφευκτη. Αυτός ήταν εξάλλου και ο σκοπός της επανέκδοσης του βιβλίου. Το ερώτημα είναι τούτο: θα ακολουθήσει η λύση, η υπέρβαση, η λύτρωση; Οι παλιές ανέμελες μέρες της χλιδής και των δανεικών, της αλόγιστης κατανάλωσης και των αστείρευτων εισαγωγών, πέρασαν. Προσέξτε τί λέει στο βιβλίο αυτό η Π. Δέλτα: «Θυμάστε ακόμα τα παλιά χρόνια Αφεντάδες μου; Πέρασαν και πάνε, και ούτε θα ξανάρθουν πιά.» Θα στρωθούμε λοιπόν στην εργασία ή θα παρακαλούμε συνεχώς για δανεικά; Θα βρεθεί τώρα ηγεσία με τα αντίστοιχα χαρίσματα και την αποφασιστικότητα εκείνης του παραμυθού ή θα βολοδέρνουμε χωρίς ελπίδα, έρμαιο των δανειστών και ευάλωτοι στους κακόβουλους; Θα πάρουμε την τύχη της πατρίδας στα χέρια μας; Αυτό είναι το ερώτημα και η προτροπή συνάμα της Πηνελόπης Δέλτα. Μετά από έναν ολόκληρο αιώνα, το παραμύθι επανέρχεται κι ελπίζω με την ίδια αρχέγονη, λυτρωτική του δύναμη. Το μήνυμα είναι απλό, χωρίς ντόπια παραγωγή, δεν υπάρχει ελπίδα.
Αθανάσιος Θεοδωράκης, πολιτικός επιστήμονας
 «το…){kind=link}