Η σύγχρονη αντίληψη απαιτεί καθαρό χωράφι, καθαρό περιβάλλον, καθαρά προϊόντα. Αυτό σημαίνει κατ’ αρχήν λιγότερα φυτοφάρμακα, λιγότερα χημικά λιπάσματα, φυσική αποκατάσταση του εδάφους, αποφυγή των κινδύνων για τον ίδιο τον παραγωγό και τον ανυποψίαστο καταναλωτή. Η αγορά στρέφεται στα προϊόντα βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας και στις ορθές πρακτικές.
Το κόστος της καλλιέργειας (αγορά γης, οργωτικά, σπορά, φυτοφάρμακα, συγκομιδή, αποθήκευση) είναι πλέον πολύ υψηλό, ειδικά για τους μικρούς παραγωγούς. Οι νέες τεχνολογίες βοηθούν τώρα με τις νέες πρακτικές και δυνατότητες στην αξιοποίηση όλων των αποβλήτων. Στις ΗΠΑ το κίνημα «μηδέν γεωργικά απόβλητα» γίνεται ισχυρή και επικερδής επαγγελματική και βιομηχανική τάση. Όπως διαβάζουμε «τρόπους αξιοποίησης των παραπροϊόντων των αµυγδάλων όπως το εξωκάρπιο, τα τσόφλια και ο ξυλώδης φλοιός, προκειµένου να µειώσουν τα απορρίµµατα τροφίµων και να βρουν παράλληλες διεξόδους στις µεταβαλλόµενες ανάγκες της αγοράς αναζητά το Συµβούλιο Αµυγδάλου της Καλιφόρνια (ABC). Έτσι, το ABC εστιάζει σε επενδύσεις στην έρευνα για νέες χρήσεις που απευθύνονται στις ανάγκες της µεταποίησης σε διάφορες βιοµηχανίες, όπως τροφίµων, αυτοκινήτων, φαρµακευτικών, καλλυντικών και πλαστικών. Συνολικά, το νέο σχέδιο αναµένεται να δώσει προστιθέµενη αξία στους παραγωγούς, την οικονοµία και το τοπικό περιβάλλον (µηδέν απόβλητα) της Καλιφόρνια. «Τα κελύφη των αµυγδάλων θερµαίνονται σε υψηλές θερµοκρασίες και προκύπτει ένα προϊόν που µοιάζει µε κάρβουνο το οποίο µπορεί να χρησιµοποιηθεί για τη δηµιουργία ισχυρότερων, βιοδιασπώµενων πλαστικών όπως σάκοι σκουπιδιών, γλάστρες και ελαστικά», όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα FoodIngredientsFirst.» (http://www.agronews.gr/agora/eboreumata/arthro/152373/stin-arena-ton-tauromahon-peftei-to-elliniko-amugdalo/»
Το ίδιο γίνεται πλέον με τα υπολείμματα του καρυδιού, του βαμβακιού, του πορτοκαλιού και της ελιάς. Είτε για ανθρώπινη κατανάλωση, είτε για ζωοτροφές, είτε για φυσικά λιπάσματα, καλλυντικά, καύσιμη ύλη, βιομηχανική χρήση, κοκ, όλα αξιοποιολύνται (άχυρο, καρπουζόφλουδες, τσόφλια και κουκούτσια, απόβλητα ελαιοτριβείων, σφαγείων, πριονιστηρίων, κονσερβοποιίας και κτηνοτροφικών μονάδων, υπόλοιπα από τα ροκοκάζανα, ) τίποτε δεν μένει στο χωράφι, τίποτε δεν καίγεται άσκοπα, όπως παλιά. Οι χωματερές αφενός δημιουργούν προβλήματα στο περιβάλλον, (μόλυνση αέρα, νερού, εδάφους), αφετέρου είναι ασύμφορες οικονομικά. Αντίθετα, υπάρχουν σήμερα οικονομικά κίνητρα για κομποστοποίηση των κλαδιών και εμπλουτισμό του χώματος στα βιολογικά ελαιοχώραφα. Ετσι, αφενός εμπλουτίζεται το έδαφος και βελτιώνεται το περιβάλλον, αφετέρου αυξάνεται το εισόδημα των αγροτών. Παράλληλα όμως φτιάχνουμε νέα προϊόντα, (καλλυντικά, ζωοτροφές, καύσιμη ύλη για θέρμανση), υποκαθιστούμε τις εισαγωγές, μειώνουμε το εμπορικό μας έλλειμα, αυξάνουμε τις εξαγωγές. Μέχρι και ηλεκτρικό ρεύμα παράγουν στις Κυκλάδες από το …τυρόγαλο. (βλ. «http://www.leukipoli.com/?p=21412)». Οσοι ασχολούνται με την κηπουρική, τα θερμοκήπια, τα φυτώρια βλέπουν με χαρά ότι πολλά υλικά (φυτόχωμα, κοπριά αιγοπροβάτων, σπόροι) είναι σήμερα ελληνικής προέλευσης. Μπορούμε καλύτερα, αν εστιάσουμε στην ποιότητα, η ελληνική φύση μας δίνει πολλές δυνατότητες, ας τη σεβαστούμε.
Πρόεκιται για μια νέα ολοκληρωμένη αντίληψη ανακύκλωσης και αξιοποίησης των φυσικών πρώτων υλών. Τί χρειάζεται λοιπόν γι αυτό; Πρώτα ενημέρωση των παραγωγών, από εκεί ξεκινούν όλα. Υστερα επαγγελματική οργάνωση, συνεργασία με τις τοπικές επιχειρήσεις στη μεταποίηση και τη βιομηχανία, προβολή των δυνατοτήτων και των πλεονεκτημάτων, συνεργασία με τα Πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα. Κι έχουμε πολλά και καλά ΑΕΙ και ΤΕΙ σε όλες τις Περιφέρειες.
Κοιτάξτε τώρα τί κάνουν στην Ηπειρο με τα κοτόπουλα: «Σημαντική επιτυχία των ερευνητών του εργαστηρίου υγείας των ζώων και ασφάλειας τροφίμων του Τμήματος Τεχνολόγων Γεωπόνων, Κατεύθυνση Ζωική παραγωγή του ΤΕΙ Ηπείρου, αποτελεί η δημοσίευση εργασίας τους, σε ένα από τα πλέον έγκριτα διεθνή επιστημονικά περιοδικά του τομέα της Αγροδιατροφής, το Plos One στις 3 Ιανουαρίου 2017. Στην εργασία των ερευνητών για πρώτη φορά, αναπτύσσεται μία πιλοτική μέθοδος παραγωγής κρέατος πουλερικών με στόχο το μειωμένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, με αναλυτική περιγραφή των διαφοροποιήσεων αυτής της παραγωγής στον κύκλο ζωής του άνθρακα. Σύμφωνα με την εργασία, αντικαταστάθηκε το σογιάλευρο και χρησιμοποιήθηκαν πρωτεϊνούχες πηγές Ελληνικής προέλευσης με παράλληλη χρήση μίγματος αιθέριων ελαίων επίσης Ελληνικής προέλευσης και ειδικών ενζύμων. Στόχος της νέας μεθόδου, είναι η μείωση εκπομπής από τα πτηνά των αερίων του θερμοκηπίου, την αύξηση της πεπτικότητας της τροφής, τη μείωση κατανάλωσης ενέργειας, τη μείωση των αέριων σωματιδίων και βλαβερών αερίων στο μικροπεριβάλλον της εκτροφής, την αύξηση της ευζωίας των πτηνών, τη μείωση των παθογόνων μικροβίων του πεπτικού σωλήνα και του περιβάλλοντος της εκτροφής και την παραγωγή υγιεινότερων και ασφαλέστερων σφάγιων για τον καταναλωτή». (http://www.ypaithros.gr/protipi-ektrofi-ptinon-paragogis-kreatos-me-meiomeno-perivallontiko-apotipoma-apo-to-tmima-texnologon-geoponon-tou-tei-ipeirou/). Θα προσθέσω εδώ ότι το βιομηχανικό κοτόπουλο είναι φτηνό,ενώ το καλό, το ποιοτικό, το βιολογικό κοτόπουλο, είναι εύγεστο αλλά και ακριβό. Η απόδοση των αντίστοιχων επιχειρήσεων δεν είναι βεβαίως η ίδια. Οταν τρως όμως σήμερα ποιοτικό κοτόπουλο βλέπεις τη διαφορά, όπως παλιά, όταν είχαμε τα χωριάτικα κοκόρια. Τότε που η κοτόσουπα είχε γεύση, τότε που ήταν συνάμα τροφή και γιατρικό…
Από τα χιλιάδες στρέμματα δεντροκαλλιεργειών μπορούμε να έχουμε, πέρα από τα φρούτα, δεύτερο και τρίτο κύμα προϊόντων στη μεταποίηση και στη βιομηχανία, με νέες επιχειρήσεις ή μετατροπή των παλιών, με νέες επενδύσεις. Αυτό δεν θέλουμε; Αυτό δεν επιδιώκουμε σήμερα; Με έμπρακτη αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, με σεβασμό των νέων απαιτήσεων για καθαρό περιβάλλον και υγιεινά προϊόντα, με προσέλκυση νέων παραγωγών και επιστημόνων στην ύπαιθρο, για παραγωγή φυσικών προϊόντων και διατήρηση της φέρουσας ικανότητας του οικοσυστήματος.
Μπορούμε να φαντασθούμε μια περιοχή, π.χ. Ελασσόνα, Βελβεντός, Σπερχειάδα, Ορεστιάδα, Τρίπολη, νησιά, κοκ, ως «Περιοχή με Μηδέν Γεωργικά Απόβλητα (ΠΕΜΗΓΑ)». Ετσι γίνεται ένα νέο εμπορικό όνομα, μια νέα ταυτότητα που σε συνδυασμό με το τοπικό ΠΟΠ ή ΠΓΕ, θα δώσει νέα ώθηση στην παραγωγή, νέα δυνατότητα παρουσίας στην αγορά, νέες επιχειρήσεις, νέες θέσεις εργασίας. Αγρότες, ενώσεις, μηχανικοί, χημικοί, γεωπόνοι, τεχνολόγοι τροφίμων, περιβαλλοντολόγοι, μεταποιητές, έμποροι, βιομήχανοι και καταναλωτές μπορούν να δημιουργήσουν μια νέα σχέση, μια νέα αλυσίδα υπεύθυνης δράσης με στόχο την προστασία του τοπικού οικοσυστήματος και την πράσινη, βιώσιμη ανάπτυξη.
Πρόκειται για ισχυρή τάση, για νέο δείκτη ανάπτυξης, πέρα από τη λογική μεγέθυνσης του ΑΕΠ, δείκτη όπου μετρούν στοιχεία όπως το ενεργειακό αποτύπωμα, η κοινωνική και περιβαλλοντική ευαισθησία. Ο «δείκτης βιωσιμότητας» αποτελεί ήδη επίσημη ευρωπαϊκή πολιτική. Δήμοι, σχολεία, Περιφέρεια, πανεπιστήμια, ΜΜΕ, όλοι πρέπει να βοηθήσουν για να πετύχει το νέο εγχείρημα. Μετά τις προσπάθειες για τον έλεγχο και τον περιορισμό των φυτοφαρμάκων και την ανακύκλωση των συσκευασιών τους, ήρθε η ώρα για συστηματική και αποδοτική χρήση των αγρο-υπολειμμάτων. Χρειάζεται πρώτα ενημέρωση και μετά συνεννόηση, ο άνθρωπος τα κάνει όλα, αρκεί να γνωρίζει, να είναι ανοιχτός σε νέες ιδέες και να παίρνει πρωτοβουλίες. Με σχέδιο, με στόχους, με συνεργασία, με εμπιστοσύνη, με αισιοδοξία και κοιτώντας μπροστά.
Αθανάσιος Θεοδωράκης
πολιτικός επιστήμονας
