Επειδή πολλά γράφονται κάθε μέρα σχετικά με τη φέτα, το εκπληκτικό αυτό εθνικό μας προϊόν (διεθνείς συμφωνίες, επαγγελματικές κινήσεις, τάσεις παραγωγής) χρήσιμο είναι να θυμόμαστε τα βασικά. Η ιστορική απόφαση του ΔΕΚ της ΕΕ, του 2005, καλύπτει με αρκετή σαφήνεια το θέμα. Εκεί αναφέρονται τα εξής:

«Για να προστατεύεται ως ΠΟΠ, μια παραδοσιακή ονομασία όπως η «φέτα», η οποία δεν αποτελεί όνομα μιας περιοχής, ενός τόπου ή μιας χώρας, πρέπει να περιγράφει ένα γεωργικό προϊόν ή τρόφιμο που κατάγεται από ένα οριοθετημένο γεωγραφικό περιβάλλον, το οποίο περιλαμβάνει ιδιαίτερους φυσικούς και ανθρώπινους παράγοντες και είναι ικανό να προσδώσει σ’ αυτό το γεωργικό προϊόν ή τρόφιμο τα ειδικά χαρακτηριστικά του. Κατά την Επιτροπή, οι προϋποθέσεις αυτές πληρούνται. Η ονομασία «φέτα» δεν έχει καταστεί κοινή ονομασία ενός γεωργικού προϊόντος ή ενός τροφίμου και, επομένως, δεν αποτελεί ονομασία γένους. Η γεωγραφική ζώνη την οποία οριοθετεί η ελληνική νομοθεσία περιλαμβάνει αποκλειστικά το έδαφος της ηπειρωτικής Ελλάδας και τον Νομό Λέσβου. Η εκτατική βοσκή και η διαχείμαση, οι οποίες αποτελούν τους ακρογωνιαίους λίθους της εκτροφής προβατίνων και αιγών που χρησιμοποιούνται για την προμήθεια της πρώτης ύλης του τυριού «φέτα», αποτελούν καρπό μιας πατρογονικής παράδοσης που επιτρέπει την προσαρμογή στις κλιματικές μεταβολές και στις συνέπειές τους στη διαθέσιμη βλάστηση. Το γεγονός αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη αυτόχθονων φυλών αιγοπροβάτων μικρού μεγέθους, πολύ λιτοδίαιτων και ανθεκτικών, που μπορούν να επιζήσουν σε ένα ελάχιστα γενναιόδωρο από ποσοτικής απόψεως περιβάλλον το οποίο, ωστόσο, είναι ποιοτικά προικισμένο με μια άκρως διαφοροποιημένη ειδική χλωρίδα που χαρίζει στο τελικό προϊόν ιδιαίτερο άρωμα και γεύση. Η όσμωση μεταξύ των προαναφερόμενων φυσικών παραγόντων και των ειδικών ανθρώπινων παραγόντων, ιδιαίτερα η παραδοσιακή μέθοδος παρασκευής που απαιτεί οπωσδήποτε στράγγισμα χωρίς πίεση, χάρισε στο τυρί “φέτα” εξαιρετική διεθνή φήμη.» (Για το πλήρες κείμενο της σημαντικής αυτής απόφασης, βλ. http://curia.europa.eu/el/actu/communiques/cp05/aff/cp050092el.pdf)

Πολλές φορές στη διάρκεια της επαγγελματικής μου σταδιοδρομίας ασχολήθηκα με το θέμα. Αυτή η απόφαση του ΔΕΚ στάθηκε σταθμός, δικαίωσε την Ελλάδα που είχε παρουσιάσει σοβαρά επιχειρήματα και είχε κάνει άριστη προετοιμασία, την προστάτεψε από άγριες εμπορικές επιθέσεις και κατοχύρωσε στην ΕΕ, αλλά και διεθνώς τη φέτα, ως ένα προϊόν ΠΟΠ καθαρά ελληνικό. Η ολοκληρωμένη προσέγγιση του Δικαστηρίου είναι πράγματι μοναδική, σπάνια είχα την ευκαιρία να βρω αλλού ένα τέτοιο κείμενο, αφού λαμβάνονται υπόψη, «η όσμωση», όλα εκείνα τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν το θέμα: συνθήκες περιβάλλοντος, παράδοση και τεχνογνωσία, αυτόχθονες φυλές, ειδική βλάστηση, ανθρώπινος παράγων.

Επειδή όμως οι συνθήκες εκτροφής των αιγοπροβάτων αλλάζουν γρήγορα, εναπόκειται σε όλους εμάς πλέον και κυρίως στους άμεσα εμπλεκόμενους (παραγωγούς, ενώσεις, επιχειρήσεις, καταναλωτές, Δήμους, Περιφέρεια, Κυβέρνηση) να τηρήσουν «ως κόρην οφθαλμού» το γράμμα και το πνεύμα της ιστορικής αυτής απόφασης του ΔΕΚ. Να προστατεύουν συστηματικά το εθνικό μας προϊόν, να ενημερώνουν τους παραγωγούς και το κοινό, να προβάλουν τη φέτα με επιμονή και μεθοδικότητα, αφού πάντα υπάρχουν αφενός κάποιοι κακόβουλοι, αφετέρου οι ισχυροί ανταγωνιστές. Κι αυτό με κάθε τρόπο, πρώτα με τη διπλωματία, την αγορά, αλλά και με μέτρα πρακτικά, δηλ. διατηρώντας και αναπαράγοντας με σύστημα και αυστηρό έλεγχο τις αυτόχθονες φυλές ζώων (βλ. για πληροφορίες την σχετική ιστοσελίδα του ΥΠΑΑΤ, http://www.minagric.gr/images/stories/docs/agrotis/Aigoprobata/Files_Aigoprobaton/foreis_poy_diathetoun_zoa_anapa120615.pdf), επιμένοντας στην ποιότητα, αναδεικνύοντας τον χαρακτήρα της κάθε περιοχής και την γνησιότητα των προϊόντων της. Το μέλλον απαιτεί σκληρή εργασία, αγάπη για τα τοπικά προϊόντα, συνεργασία και άριστη ποιότητα. Ετσι θα προβάλουμε την δική μας ταυτότητα σε όλες της τις διαστάσεις, την τοπική, την περιφερειακή, την εθνική, έτσι θα κερδίζουμε πόντους στην εσωτερική και διεθνή αγορά.

Η γοητεία του τοπικού και η αυθεντικότητά του, η αξιοποίηση της παράδοσης και η ενασχόληση με τις γνώσεις και τα βιώματα των προηγούμενων γενεών, η προστασία του περιβάλλοντος, η ανάδειξη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του τοπίου, η παραγωγή και προώθηση τοπικών προϊόντων, όλα αυτά μπορούν να συνθέσουν το νέο μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης που έχουμε ανάγκη. Το παλιό μας οδήγησε στα άκρα, ήρθε η ώρα να δράσουμε πρώτα τοπικά. Να επωφεληθούμε από τις νέες τεχνολογίες που μας δίνουν τη δυνατότητα να γνωρίζουμε τί γίνεται αλλού, αλλά να μην υποβαθμίσουμε – λόγω μιμητισμού ή αδράνειας – τις τοπικές, ενδογενείς δυνατότητες. Η Ελλάδα έχει, χάρη στη γεωγραφία και την ιστορία της, μοναδικά πλεονεκτήματα. Μάλιστα οι τοπικές ιδιαιτερότητες, το περιορισμένο και το μικρό, το πεδινό, το ορεινό, το νησιώτικο, το μικρο-κλίμα και τα ποικίλα όρια που θέτουν οι ορεινοί όγκοι της πατρίδας μας, θεωρούνται ως βασικός λόγος ανάπτυξης της ελληνικού πολιτισμού. Από τις νησιά-πόλεις-κράτη της αρχαιότητας μέχρι τις κοινότητες της σύγχρονης περιόδου, οι ανάγκες επιβίωσης και επικοινωνίας διαμόρφωσαν πρακτικές, αρχές, συμπεριφορές, βιώματα που έδωσαν την δυνατότητα στον έλληνα να αξιοποιήσει με μέτρο τα πάντα. Την ομορφιά του τοπίου, τα ντόπια υλικά, τις τέχνες και τις αρετές που πρέπει να διέπουν τον ανθρώπινο βίο.

Η σύγχρονη θεώρηση, εμπλουτισμένη με τις τεχνολογικές ανακαλύψεις, μπορεί να αναδείξει την τοπικότητα ως κεντρική συνισταμένη της πραγματικής οικονομίας, αξιοποιώντας αυτό ακριβώς το στοιχείο της άμεσης σχέσης της με την παραγωγή και τις επιχειρήσεις. Πόσο μακριά μπορεί να πάει εξάλλου η αβυσσαλέα απόσταση που χωρίζει σήμερα την παραγωγή αγαθών με τις διεθνείς υπηρεσίες, ιδιαίτερα αυτές των τραπεζών και του χρηματοπιστωτικού τομέα; Ποιά η λογική σχέση παραγωγής, κατανάλωσης, εισαγωγών και χρέους; Το νήμα έχει ορισμένα φυσικά όρια, κάποτε σπάει…
Το τοπικό αποκτά μέσα στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία μια πιο σύνθετη διάσταση. Οπως σημειώνει ο καθηγητής Γεώργιος-Στυλιανός Πρεβελάκης στο εξαιρετικό του έργο «Ποιοί είμαστε; Γεωπολιτική της ελληνικής ταυτότητας», εκδόσεις economia, « οι τοπικές κοινωνίες την Ελλάδα έχουν αρχίσει να στελεχώνονται από μορφωμένους νέους οι οποίοι συχνά έχουν κάνει σπουδές στο εξωτερικό. ….Η αφαίμαξη έχει λήξει, η επαρχία επωφελείται από την βαθμιαία εισροή νέου δυναμικού…αναδεικνύεται η τοπική ηγεσία, ο τοπικός πατριωτισμός, η διάθεση προσφοράς στον τόπο, νέες μορφές πίστης και υπευθυνότητας».
Η στροφή στην τοπικότητα σημαίνει όμως στοχευμένες δράσεις, υπεύθυνους πολίτες, δημιουργία δικτύων κια χρήση μέσων που έρχονται σε αντίθεση με το υπάρχον σύστημα της άναρχης παγκοσμιοποίησης. Μιας παγκοσμιοποίησης που αποσκοπεί στην αύξηση των κερδών για τις πολυεθνικές εταιρείες μέσω της αθρόας προσφοράς εισαγομένων προϊόντων από τις χώρες φθηνού εργατικού κόστους. Στροφή στην τοπικότητα σημαίνει συνειδητή στήριξη του ντόπιου παραγωγού, ενίσχυση της τοπικής κοινωνίας και κοινωνική αλληλεγγύη.

Αθανάσιος ΘεοδωράκηςάποψηάρθροΠΡΟΪΟΝΦΕΤΑ