Του Γιάννη Μουκίδη
Πανηγυρίζει η ιστορική Ι. Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Παλαιοκαρυάς, στην Κρανέα Ελασσόνας, την Παρασκευή 5 και το Σάββατο 6 Αυγούστου.
Την Παρασκευή, παραμονή της εορτής της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, στις 7 το απόγευμα θα τελεσθεί πανηγυρικός αρχιερατικός Εσπερινός με Αρτοκλασία και Θείο Κήρυγμα, όπου θα χοροστατήσει ο σεβασμ. μητροπολίτης Ελασσώνος κ. Χαρίτων.
Το πρωί του Σαββάτου 6 Αυγούστου, ανήμερα της εορτής, θα τελεσθεί η πανηγυρική Θεία Λειτουργία, όπου θα συλλειτουργήσουν αρχιμανδρίτες και ιερείς της Ι. Μητρόπολης Ελασσώνος και της Κρανέας.
Η Ι. Μονή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος «Παλαιοκαρυάς» Κρανέας έχει εξέχουσα θέση μεταξύ των Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών μνημείων της Ι. Μητρόπολης Ελασσώνος. Είναι χτισμένη σε απόσταση 10 χιλιομέτρων νότια της Κρανέας, σε πλαγιά του ορεινού όγκου των Αντιχασίων και φέρει την ονομασία Μονή «Καρυάς» η «Παλαιοκαρυάς».
Για πολλά χρόνια δεν γνωρίζαμε την χρονολογία ίδρυσης του μοναστηριού. Πολύτιμη προσφορά στην έρευνα αυτή αποτέλεσαν οι ενθυμήσεις από τον κώδικα του μοναστηριού, που αναδημοσίευσε ο ιστορικός ερευνητής – συγγραφέας Κώστας Σπανός στο βιβλίο του με τίτλο «Ενθυμήσεις και Επιγραφές της περιοχής Δεσκάτης», που αναφέρονται σε διάφορες δραστηριότητες και σε συμβάντα του Μοναστηριού από το 1648-1897. Αν και δεν αναφέρεται σ’ αυτές πουθενά το έτος ίδρυσης συμπεραίνουμε ότι το μοναστήρι δεν είχε πολλά χρόνια κτιστεί πριν το 1648. Η χρονολογία ίδρυσης του μοναστηριού θεωρείται συμβολικά το έτος 1628, έτος αποπεράτωσης των εργασιών του ναού. Σήμερα από τα κτίσματα της Μονής σώζονται το Καθολικό, ο Πύργος και το Αγίασμα. Το μοναστήρι αποτελούνται έως και τις αρχές του περασμένου αιώνα, από δύο συνεχόμενα οικοδομικά τετράγωνα, ίσα σχεδόν μεταξύ τους. Στην ανατολική πλευρά του μοναστηριού βρίσκονταν το 1ο οικοδομικό τετράγωνο, που ήταν το νεότερο, και αποτελούσε το προαύλιο του μοναστηριού. Περιβάλλονταν από αρκετά ψηλό τοίχο και είχε είσοδο από τη βορειοανατολική πλευρά του. Στην ανατολική και νότια πλευρά υπήρχαν διάφορα κτίρια, που τα μεν ισόγεια τους χρησίμευαν ως βοηθητικοί ή αποθηκευτικοί χώροι, τα δε ανώγεια για διαμονή του εργατικού ή υπηρετικού προσωπικού του μοναστηριού. Δυτικότερα βρίσκονταν το 2ο οικοδομικό τετράγωνο, που ήταν και το κύριο οικοδομικό συγκρότημα και το παλαιότερο χρονολογικά. Είχε δύο εισόδους μία ανατολική και μία δυτική, στη μέση είχε αυλή στο κέντρο της οποίας ήταν η εκκλησία.
