Είναι διαπιστωμένο ότι τα τέκνα των αγροτών οδηγούνταν συνήθως σε άλλα επαγγέλματα. Η δυσκολίες της αγροτικής ζωής χωρίς μηχανήματα, τα πενιχρά εισοδήματα, η γενικευμένη φτώχεια, η έλλειψη υποδομών, η απομόνωση στο χωριό, έπειθαν τους γεωργούς ότι το μέλλον των νέων συνδέεται με επαγγέλματα μισθωτών του δημοσίου, του εμπορίου, των υπηρεσιών. κοκ. Ως εκ τούτου η συμβουλή προς τα παιδιά τους ήταν «να μάθετε γράμματα, να φύγετε από τις λάσπες», τουλάχιστον για τα παιδιά που τα πήγαιναν καλά στο σχελείο.
Στην εξαιρετική μελέτη του «Οι κολλίγοι της Θεσσαλίας», εκδόσεις «Στοχαστής», ο Σοφοκλής Τριανταφυλλίδης έγραφε ήδη από το 1906, τα εξής: «Η φιλοδοξία του Θεσσαλού μικροϊδιοκτήτου συγκεντρώνεται, πώς θα καταστήση τα επιδεκτικά μορφώσεως τέκνα του ιατρούς, ή δικηγόρους, ή δημοσίους υπαλλήλους. Δια το πατρικόν επάγγελμα προορίζονται μόνον οι διανοητικώς ασθενείς, οι οκνηροί και οι ράθυμοι».
Και σήμερα βέβαια, δεν έχουν εκλείψει οι μεγάλες δυσκολίες του αγροτικού επαγγέλματος. Το εισόδημα είναι αβέβαιο, οι καιρικές συνθήκες απρόβλεπτες, η φυσική εργασία σκληρή, η γραφειοκρατία απελπιστική, ενώ τα μέτρα για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης έφτασαν και στο χωριό: η κρατική φορολογία είναι πλέον βαριά, ο έλεγχος πολλαπλός, οι ασφαλιστικές εισφορές στον ΟΓΑ αυξήθηκαν υπερβολικά και τα πάσης φύσεως τέλη, λογαριασμοί και πρόστιμα ακολουθούν τον αγρότη κατά βήμα. Μέχρι και ΕΝΦΙΑ για τα χωράφια έχει ψηφιστεί, παρά το γεγονός ότι το χωράφι, η γη, είναι επένδυση και απαραίτητο μέσο για τον παραγωγό…
Σε ένα σύγχρονο οργανωμένο κράτος ο αγρότης-παραγωγός δεν πρέπει να είναι ευάλωτος και αιτούμενος μονίμως εξαιρέσεις. Αντίθετα εκπληρώνοντας τα καθήκοντά του σε ισότιμη βάση προς τους άλλους πολίτες, πρέπει να απαιτήσει ως αντιστάθμισμα αξιοπρεπή αντιμετώπιση από την Πολιτεία. Ο παραγωγός χρειάζεται στήριξη, συμβουλή, ενισχύσεις, εύχρηστο επενδυτικό πλαίσιο, εύρυθμη αγορά, λογική φορολογία.
Χρειάζεται κυρίως όμως γνώσεις, εκπαίδευση, κατάρτιση. Κι εδώ οι νέοι παραγωγοί μπορούν να αλλάξουν τα δεδομένα. Η ηλικιακή σύνθεση του αγροτικού πληθυσμού είναι γνωστή. Για να έχουμε αλλαγή της ηλικιακής πυραμίδας χρειάζονται νέοι. Οι νέοι πρέπει να βοηθηθούν με υπεύθυνη ενημέρωση, με κίνητρα, με μικρο-δάνεια χαμηλού επιτοκίου, με παραχώρηση χωραφιών, όπως γίνεται σε πολλές χώρες. Οι νέοι μας σήμερα έχουν γνώσεις, χειρίζονται με άνεση τα μηχανήματα, είναι χρήστες των νέων τεχνολογιών. Οι νέοι και οι νεοεισερχόμενοι στο αγροτικό επάγγελμα έχουν φιλοδοξίες, στρέφονται στην ποιότητα, ξέρουν από προγραμματισμό, μπορούν να συνεργαστούν με ορθολογικό τρόπο. Το θεσμικό πλαίσιο πρέπει όμως να γίνει απλό, λειτουργικό, αποτελεσματικό. Η χρήση ηλεκτρονικών μέσων επιτρέπει σήμερα άλματα, κατάργηση γραφειοκρατικών σταδίων, ταχύτητα, έλεγχο και πρόσβαση στη γνώση, στην πληροφορία.
Οι ρόλοι μπορούν να αλλάξουν, αφού άλλαξαν τα κοινωνικά και οικονομικά δεδομένα. Οι πόλεις δεν προσφέρουν πλέον πολλές ευκαιρίες, η φτώχεια και η ανεργία δημιουργούν συνθήκες απαισιοδοξίας και παρακμής. Η μαγεία της φύσης είναι μεγάλο πλεονέκτημα, η απλή ζωή του χωριού, η παραγωγή προϊόντων για την αγορά ή την ιδιωτική κατανάλωση προσελκύουν πολλούς επιστήμονες, πολλούς νέους αστικής, αλλά και αγροτικής καταγωγής. Μια νέα γενιά επαγγελματιών εισέρχεται στο χώρο, είναι ευκαιρία να στηριχθεί έμπρακτα για να ενισχυθεί η παραγωγή, να βελτιωθεί η ποιότητα, να τονωθεί η τοπική παραγωγή, να αυξηθούν οι εξαγωγές.
Οι νέοι χρειάζονται βοήθεια τόσο από την οικογένεια, όσο και από την Πολιτεία. Μπορεί η ελληνική Πολιτεία να κάνει την υπέρβαση; Μπορεί να αναθεωρήσει τις υφιστάμενες πρακτικές και να βάλει τον πραγματικό παραγωγό και ειδικά τον νέο, στο επίκεντρο των δημοσίων πολιτικών; Μπορούν τα Υπουργεία, η Περιφέρεια, ο Δήμος να βγουν από τα γραφεία, να συντονιστούν και να στηρίξουν τον παραγωγό και τον νέο κτηνοτρόφο;
Μπορεί η αγροτική οικογένεια να ξανασκεφτεί τα πράγματα πριν τα σκεφτεί γι αυτήν η ….Εφορία; Χωράφια, ιστορικά διακιώματα, σπίτια, ζώα, μηχανήματα, κλπ, αντί να παραμένουν αδρανή, αφού οι γέροντες δεν μπορούν να τα αξιοποιήσουν, μπορούν να γίνουν χρήσιμα στον νέο, χρήσιμα στον τόπο. Το παιδί, ο εγγονός, ο ανηψιός, κοκ έχουν το μέλλον μπροστά τους, ας τους βοηθήσουμε να ενταχθούν στην παραγωγή.
Η νέα πολιτική χρειάζεται τόλμη, αλλά αξίζει να προσπαθήσουμε. Οι νέοι περιμένουν, τα χωριά μπορούν να ξαναζωντανέψουν, η παραγωγή μπορεί να αυξηθεί, η μάχη της ενδογενούς ανάπτυξης και της ποιότητας μπορεί να κερδηθεί. Χωρίς να υποτιμούμε τις δυσκολίες του χωριού, ας επιχειρήσουμε μια άλλη προσέγγιση. Είμαστε στο 2016 κι όχι στο 1906, το μήνυμα-προειδοποίηση του Σ. Τριανατφυλλίδη ας το δούμε με τα μάτια του σήμερα….Ξέρω τις αντιρήσεις, αλλά θεωρώ ότι δεν είναι λύση η φυγή στο εξωτερικό, δεν είναι λύση η ανεργία, ας βοηθήσουμε όλοι τους νέους, αφού η κρίση προοιωνίζεται μακρά και δύσκολη.

Αθανάσιος Θεοδωράκης,
πολιτικός επιστήμονας

Αθανάσιος ΘεοδωράκηςΘΕΜΑνέοιχωριό