Ο Πρόεδρος του χωριού μας βρήκε μπολιαστές στο Σαραντάπορο. Ηρθαν ένα ανοιξιάτικο πρωϊνό, ανέβηκαν στην Ψηλόραχη και μπόλιασαν τις αγριογκορτσιές με μπόλια αχλαδιάς. Η πρακτική αυτή τηρούνταν από παλιά, αγροφύλακες, δασεργάτες και μπολιαστές των χωριών έβγαιναν για μπολιάσματα την κατάλληλη εποχή και έτσι διασώθηκαν κάποιες καλές ποικιλίες. Ο καλός μπολιαστής φρόντιζε από νωρίς για τα καλά μπόλια: να τα βρει στο καλό δέντρο, να τα κρατήσει σε δροσερό μέρος τον χειμώνα ή να τα συντηρήσει μέσα σε άμμο ποταμίσια. Με τις αρχές της άνοιξης κι αφού εντόπιζε τα δέντρα που θεωρούνταν καλά υποκείμενα άρχιζε το μπόλιασμα, οι παλιοί έρχονταν από μόνοι τους και πρότειναν στον ιδιοκτήτη το μπόλιασμα, εξηγούσαν τα καλά της νέας ποικιλίας. Υπήρχαν και περιπτώσεις όπου ο νοικοκύρης έπερνε ο ίδιος την πρωτοβουλία, οι μπολιαστάδες ήταν λίγοι, ένας-δύο σε κάθε χωριό, και κάποιοι προσπαθούσαν από μόνοι τους, αφού όμως έβλεπαν πρώτα πώς γίνεται η λεπτή αυτή εργασία.
Πρόκειται για εργασία που απαιτεί μεράκι, αγάπη, φροντίδα για το δέντρο. Χρειάζεται υπομονή, τήρηση των σταδίων, κατάλληλη προετοιμασία και ειδικά εργαλεία. Οι τρόποι μπολιάσματος είναι πολλοί, σήμερα με τα βιβλία και το διαδίκτυο ενημερώνεται κανείς εύκολα κι έτσι οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να έχουν καλά αποτελέσματα. Παίζουν όμως ρόλο η συμβατότητα του εμβολίου και του υποκειμένου, η εποχή, η υγρασία και το …χέρι. Λεπτοί χειρισμοί, προσοχή στη φλούδα, καλή επαφή, προσεκτικό δέσιμο και απαραίτητα η επικάλυψη, με κοκκινόχωμα παλιότερα ή ειδικές πάστες σήμερα.
Είχα την τύχη να μάθω από τους δύο παππούδες μου την τέχνη του μπολιάσματος. Ναι, για τέχνη πρόκειται. Συμβουλεύομαι συχνά τον μπολιαστή του χωριού, τον έμπειρο Γιώργο Ζιάκο. Εμαθα επίσης πολλά μυστικά της τέχνης από τον αείμνηστο Θόδωρο Τζήκα, αξεπέραστο τεχνίτη και μπολιαστή. Παρακολουθούσα με προσοχή τον τρόπο με τον οποίο ενεργούσε. Ορθή επιλογή, σωστό κλάδεμα του δέντρου, ευαισθησία στο χειρισμό του εμβολίου, χειρουργικές κινήσεις. Οι συμβουλές του ήταν απλές. Να σέβεσαι τη φύση, να βοηθάς το δέντρο, να διατηρείς τις καλές ντόπιες, κατά προτίμηση, ποικιλίες, να παρατηρείς ποιές νέες ποικιλίες δέχεται το μικροκλίμα της περιοχής, να ενεργείς σύμφωνα με τις εποχές και το ….φεγγάρι.
Το διάβασμα σε βοηθά σε ό,τι αφορά τις διάορες τεχνικές, οι γεωπόνοι σε καθοδηγούν σχετικά με τις ομοειδείς οικογένειες, αλλά οι παλιοί μπολιαστάδες δίνουν πρακτικές και πολύτιμες συμβουλές. Πιάστηκα φέτος με τις κορομηλιές, εκπληκτικό δέντρο, ανθεκτικότατο κι έχουμε κάποιες άριστες ποικιλίες στα χωριά μας, εντοπίζονται εύκολα. Το κορόμηλο (ή τζάνερο, ή μπουρνέλο, ή κούμπουλο…) είναι αυτοφυές δέντρο και ανήκει στην οικογένεια των δαμάσκηνων (prunus). Στην Ελάδα η κορομηλιά βρίσκεται σχεδόν παντού και ευδοκιμεί καλύτερα στα πεδινά και ημιορεινά κλίματα. Τα τελευταία χρόνια κάποιοι το καλλιεργούν συστηματικά, ενώ οι περισσότεροι συλλέγουν τους ζουμερούς καρπούς από τα δέντρα στις αυλές των σπιτιών, στα όρια των αγροκτημάτων και στις λαγκαδιές. Οι παλιότεροι θυμούνται άλλες χρήσεις του κορόμηλου στη μαγειρική (ξινάδα, αποξηραμένο στον ήλιο, υποκατάστατο του λεμονιού, κλπ). Το φρούτο (κόκκινο ή κίτρινο) είναι συνήθως γλυκό και ζουμερό στην ωρίμανσή του, αλλά είναι ξινό στα προηγούμενα στάδια. Γι αυτό δεν προσβάλλεται εύκολα από ασθένειες. Τρώγεται ευχάριστα ιδαίτερα όταν το κουκούτσι ξεχωρίζει εύκολα από τη σάρκα.
Να επιστρέψουμε όμως στο μπόλιασμα. Δεν πετυχαίνουν όλες οι προσπάθειες, αλλά οι κορομηλιές δέχονται εύκολα μπόλια από κερασιά και δαμασκηνιά. Τί ικανοποίηση όταν βλέπεις το μπόλι να αναπτύσσεται, τί απογοήτευση όταν στεγνώνει…Ετσι είναι όλα στη ζωή, αλλά η φύση σου δίνει αμέσως το δικό της μήνυμα. Να σέβεσαι τους κανόνες της, να έχεις σχέδιο, να είσαι υπομονετικός, εργατικός, μεθοδικός, ήρεμος. Μην βιάζεσαι να κόψεις το κλαρί ή να ξεριζώσεις το δέντρο, μας έθρεψε για χρόνια, μην βιάζεσαι να κόψεις την βασιλική βελανιδιά, σκέψου πριν αγγίξεις την καρυδιά…
Αυτοί οι κωδικοί, αυτά τα μηνύματα της ταπεινής κορομηλιάς, τα ήξεραν οι παλιοί, τα σεβάστηκαν και διατήρησαν με επιμονή τις καλές ποικιλίες, μας παρέδωσαν άφθονο πλούτο, φυσικό και άυλο. Ας τον διατηρήσουμε, ας τον βελτιώσουμε, ας τους μιμηθούμε προστατεύοντας την τοπική βιοποικιλότητα. Η κυριαρχία των ξένων εμπορικών ποικιλιών δεν είναι καλό πράγμα για το περιβάλλον, αλλάζει το τοπίο, δεν βοηθά στην αρμονική συνύπαρξη των ειδών.

Αθανάσιος Θεοδωράκης
πολιτικός επιστήμονας

αγροτική οικονομίαΑθανάσιος ΘεοδωράκηςάρθροΘΕΜΑΚΟΡΟΜΗΛΙΕΣ