Ο Πρόεδρος της Φωτογραφικής Λέσχης Ελασσόνας, Αντρέας Γκανάτσιος, πραγματοποίησε ομιλία με τίτλο «φωτογραφία κι αναμνήσεις» στα εγκαίνια ομαδικής έκθεσης καλλιτεχνικής φωτογραφίας με θέμα «αναμνήσεις» της Φωτογραφικής Λέσχης Κατερίνης τη Δευτέρα 10 Οκτωβρίου 2011.
Μέσα σε ένα κατάμεστο χώρο (το 1ο Δημοτικό Σχολείο στο κέντρο της πόλης), με πλούσιο μπουφέ και καλαίσθητη παρουσίαση της έκθεσης, άτομα κάθε ηλικίας παρατηρούσαν με ενδιαφέρον τις δεκάδες καλαίσθητες φωτογραφίες των μελών της Φωτογραφικής Λέσχης Κατερίνης και συζητούσαν με τους δημιουργούς για τα θέματα και τα νοήματα των όσων απεικονίζονταν. Μετά από μια εξαιρετική εισαγωγική ομιλία του ιδρυτή της Φωτογραφικής Λέσχης Κατερίνης και καταξιωμένου καθηγητή φωτογραφίας Νίκου Μπέντα, ο συντοπίτης μας εκπαιδευτικός και καλλιτέχνης φωτογράφος, Αντρέας Γκανάτσιος, μίλησε αναλυτικά για το θέμα «φωτογραφία και αναμνήσεις». Η πολύ αξιόλογη και ενδιαφέρουσα αυτή έκθεση θα διαρκέσει από τις 10 έως και τις 24 Οκτωβρίου 2011, ώρες επισκέψεων: πρωί 10-2 και απόγευμα 6-9.
«Φωτογραφία κι αναμνήσεις» – Αντρέας Γκανάτσιος
Η ζωή μας όλη, εμείς οι ίδιοι, είμαστε το σύνολο των εμπειριών μας. Το σύνολο των εμπειριών που μας έχουν διαμορφώσει και μας έχουν πλάσει στους ανθρώπινους χαρακτήρες του παρόντος εαυτού μας. Πώς όμως συμβαίνει όταν χάνουμε τη μνήμη μας, άρα και την ανάμνηση των εμπειριών μας, να μην ξέρουμε ποιοι είμαστε, να μην μπορούμε να εκφράσουμε τα πιστεύω και την προσωπικότητα μας?
Είμαστε το σύνολο των εμπειριών μας. Των εμπειριών που θυμόμαστε και που κρατάμε μέσα μας σαν ένα ήχο, σαν μια γεύση, σαν μια εικόνα, κυρίως σαν μια εικόνα, σαν μια οπτική ανάμνηση, σαν μια φωτογραφία πολυκαιρισμένη κι όμως τόσο αγαπημένη.
Ξεφυλλίζοντας φωτογραφίες, ξαναγυρίζουμε σε μνήμες, φρέσκες, παλιές, κοντινές, μακρινές, ευχάριστες κι επώδυνες, σίγουρα δικές μας, σίγουρα οικίες, σίγουρα για μας μοναδικές, συγκλονιστικές κι ανεπανάληπτες. Στα τοπία, τους ανθρώπους, τα στιγμιότυπα ζωής, ο καθένας νοσταλγεί και θυμάται ένα κομμάτι του. Συννεφιασμένες μέρες, βουτιές στο απέραντο γαλάζιο της καλοκαιρινής ραστώνης, ανέμελες στιγμές με καλούς φίλους κι αγαπημένα πρόσωπα, ανθρώπινα ίχνη σε αμμουδιές, πρόσωπα ανέμελα, σκεπτικά, χαρωπά, παιδικά χαμόγελα, όλες οι εκφάνσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας και έκφρασης.
Αν φανταστούμε το παρελθόν ως μια πηγή και το οπτικό ερέθισμα ως μια έννοια ταυτότητας, μπορούμε να συνθέσουμε την ιστορία μιας ζωής, μιας ζωής που μπορεί να καταγραφεί και να αναγνωστεί μέσα από εικόνες, μέσα από φωτογραφίες που ξεδιπλώνουν μνήμες και θύμησες, αγάπες και έρωτες μιας παντοτινής στιγμής.
Μια φωτογραφία, χίλιες λέξεις, όπως και χίλιες φωτογραφίες μια λέξη, μια έννοια, ένα συναίσθημα, μια ιδέα.
Πόσες φορές μάς έχει τύχει να δούμε μία εικόνα, μία φωτογραφία κι αυτό που αποπνέει να είναι κάτι τόσο δυνατό που δύσκολα μπορείς να το περιγράψεις και να το εκφράσεις με λόγια. Mια φωτογραφία μας θυμίζει κάποια στιγμή που απαθανατίσαμε καθώς και τα συναισθήματα που τη συνόδευαν. Βγάζουμε μια φωτογραφία γιατί θέλουμε να κλειδώσουμε αυτή τη στιγμή για πάντα.
«Κάθε φωτογραφία, και η πιο ταπεινή, είναι η παρουσία μιας απουσίας», μας λέει ο Κώστας Μπαλάφας.
Εδώ αναδύεται ο ρόλος και η ευθύνη του φωτογράφου, καθώς και η αξία και δύναμη του φωτογραφικού μέσου και της οπτικής αντίληψης του κόσμου, ένα είδος οπτικού αντικατοπτρισμού της στιγμής που ζήσαμε και απαθανατίσαμε.
Η φωτογραφία μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά ως εργαλείο ενάντια στη λήθη. Αν κάποια στιγμή ξαφνικά κι αναπάντεχα μάς δείξουν κάποια παλιά φωτογραφία, μάλλον θα ξαφνιαστούμε, διαπιστώνοντας πλείστες όσες αλλαγές που ο πανδαμάτωρ χρόνος έχει επιφέρει όχι μόνο σε μας τους ανθρώπους, αλλά και στο φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον μας. Αλλαγές και μεταβολές που αδυνατούμε να αντιληφθούμε γενικώς, επειδή από μέρα σε μέρα είναι ανεπαίσθητες ή πολύ μικρές, κι έτσι δεν καταγράφονται συνειδητά από κάποιον παρατηρητή.
Η φωτογραφία δίνει στους ανθρώπους την ευκαιρία να αποτυπώσουν αιώνια, είτε πάνω σε χαρτί είτε ψηφιακά, στιγμές της καθημερινής τους ζωής ή στιγμές που αποτελούν σταθμό για τη ζωή τους. Έτσι, οι φωτογραφίες είναι ένα ενθύμιο των περασμένων στιγμών της ζωής του ανθρώπου και γενικότερα της ανθρωπότητας κι αυτό γιατί αποτυπώνουν στη μνήμη των μεταγενέστερων γενιών σημαντικές μορφές των περασμένων χρόνων. Αναλογικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτά που ισχύουν για τη μνήμη των ατόμων, ισχύουν και για την κοινωνική μνήμη.
Η μνήμη είναι ένα πεδίο όπου παρελθόν, παρόν και μέλλον συνυπάρχουν στην ίδια χρονική στιγμή. Ψυχική και σωματική μνήμη δομούν, αποδομούν κι αναδομούν αυτό που είμαστε κι αυτό που δεν είμαστε, αυτό που θα μπορούσαμε κι αυτό που δε μπορούμε να είμαστε.
Παρατηρώντας φωτογραφίες, ουσιαστικά παρατηρείς τον κόσμο γύρω σου και μέσα σου, έχεις την αίσθηση ότι μπορείς να χωρέσεις ολόκληρο τον κόσμο μέσα στο φωτογραφικό κάδρο, να χρησιμοποιήσεις το κεφάλι σου σαν μια ανθολογία από εικόνες.
Υπάρχουν όμως δύο λόγοι που μας σπρώχνουν προς τη φωτογραφική αναμνηστική καταγραφή, μας λέει ο Πλάτων Ριβέλλης. Ο πρώτος έχει σχέση με τον χειρότερο ίσως φόβο μας, που δεν είναι άλλος από την απώλεια τής μνήμης μας, δηλαδή την απώλεια τού παρελθόντος μας, που ισοδυναμεί με την απώλεια τής ταυτότητάς μας. «Είμαστε ό,τι θυμόμαστε», λέει χαρακτηριστικά. Ο δεύτερος έχει σχέση με κάτι πολύ πιο πολύπλοκο που είναι ο συνδυασμός τής μνήμης με τη φαντασία. Η φαντασία μας ερεθίζεται από τη μνήμη μας και η τελευταία αναπλάθεται από τη φαντασία μας. Ο μηχανισμός αυτός μάς επιτρέπει όχι απλώς την επανάκτηση τού παρελθόντος, όχι απλώς την απόλαυση τής επικοινωνίας με τα νεανικά μας χρόνια, αλλά ακόμα παραπέρα την επεξεργασία τής μνήμης μας μέσα από το φίλτρο τής φαντασίας μας.
«Αυτή τη σχέση παρελθόντος και παρόντος, φαντασίας και αισθήσεων, την αποτυπώνει με μαγικό τρόπο η φωτογραφία. Η παρατήρηση από τον φωτογράφο ενός θέματος τού παρόντος είναι ικανή να φέρει στην επιφάνεια, ή για την ακρίβεια λίγο κάτω από αυτήν, μνήμες και αναφορές, οι οποίες ενσωματώνονται έμμεσα στο τελικό αποτέλεσμα», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Πλάτων Ριβέλλης.
Όταν η φωτογραφία δείχνει (αλλά και επιφέρει) ίχνη συγκίνησης τόσο στο βλέμμα όσο και στις χειρονομίες, στις στάσεις του σώματος, στις εκφράσεις του προσώπου, τότε θα τολμούσαμε να μιλήσουμε για στιγμές που γίνονται αθάνατες από τα δικά μας χέρια. Καταφέρνουμε με μια ελάχιστης διάρκειας κίνηση, με ένα κλικ της φωτογραφικής μας μηχανής να μείνουν αυτές οι στιγμές για πάντα στο χρόνο, μαζί με τους ανθρώπους που αποθανατίστηκαν από το μαγικό άγγιγμα της φωτογραφικής μας μηχανής.
Στη φωτογραφία αφήνεις τη φαντασία ελεύθερη και τις μνήμες να σε κυριεύσουν. Ένα χαμόγελο, δυο μάτια, ένα σούρουπο, μια αγκαλιά ανοιχτή ή μια υψωμένη γροθιά… αυτά είναι εκεί, μόνα τους αλλά πανίσχυρα να ξυπνήσουν αναμνήσεις ή να κεντρίσουν τη σκέψη.
Η φωτογραφία είναι για όσους δε φοβούνται να αφεθούν σε συναισθήματα, για όσων η σκέψη γρηγορεί, για όσους γοητεύονται από την αναζήτηση και δε βολεύονται με τα έτοιμα.
Αυτό είναι το μεγαλείο της φωτογραφίας.
