Του Γιώργου Σαράτση
Πληροφορήθηκα τον θάνατό του από κοινό φίλο το πρωί της περασμένης Παρασκευής. Έβρεχε. Πήρα τηλέφωνα να το διασταυρώσω. Στο σπίτι του, σε συγγενείς του, στον Αποστόλη, στους Γόννους. Το κινητό του κλειστό. Στον τηλεφωνητή, η φωνή του λέει το όνομά του. Κηδεύτηκε, μου είπαν, λίγο μετά το μεσημέρι.
Ο σκηνοθέτης Γιάννης Προκόβας με καταγωγή από τους Γόννους και το Λιβάδι Ολύμπου, υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ντοκιμαντερίστες με πολυάριθμη φιλμογραφία. Το αρχείο του περιέχει σπάνιες εικόνες, ντοκουμέντα άλλων εποχών, μιας πιο αυθόρμητης και ζωντανής Ελλάδας.
Είχα τη χαρά να υπάρξω φίλος του Γιάννη τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Συνεργαστήκαμε στο αφιέρωμα για τον ποιητή Καβάφη και στην τελευταία του κινηματογραφική δουλειά για την Κοιλάδα των Τεμπών. Ένας άνθρωπος ιδιόμορφος, με ευαισθησία, χιούμορ και εκλεπτυσμένο γούστο. Ένας μοναχικός σκηνοθέτης με μόνη του συντροφιά ένα παλιό λευκό φιατάκι. Μήνες πριν, μου είχε δώσει να διαβάσω ένα θεατρικό του που ήθελε να γυριστεί ταινία.
Με αναζητούσε στο τηλέφωνο. Εγώ άφαντος. Επέμενε. Όταν με έβρισκε -αφού με επίπληττε- μιλούσαμε για ώρες. Είχε ανάγκη να μιλήσει, να πει τα δικά του. Μου έλεγε για τα παιδικά του χρόνια στην Ελασσόνα, για το εστιατόριο του πατέρα του στην κεντρική πλατεία, για το μεγάλο σπίτι με την καμαριέρα στο Σταροπάζαρο. Αργότερα η Λάρισα, η Αθήνα και οι σπουδές του στην υποκριτική και τον κινηματογράφο. Συναντήσεις με σημαντικά πρόσωπα του πολιτισμού και η βράβευσή του στη Ρωσία.
Θυμάμαι την αγάπη του για τον σκύλο μου. Κάθε που μας επισκεπτόταν του έφερνε κονσέρβες. Θυμάμαι τη χροιά της φωνής του να απαγγέλει επί σκηνής στίχους του Καβάφης. Θυμάμαι τις στιγμές των ηχογραφήσεων του σπικάζ. Τις παρατηρήσεις του στο ύφος της αφήγησης. Τον εκνευρισμό του κάθε φορά που το αποτέλεσμα δεν τον ικανοποιούσε. Θυμάμαι που έδιωχνε διακριτικά τους φίλους μου από το σπίτι για να κάνουμε πρόβες κι έπειτα μου ζητούσε συγγνώμη. Χαμογελούσα. Θυμάμαι τις συζητήσεις μας για την πολιτική, τη μοίρα του τόπου, την τέχνη. Δεν ξέρω αν είναι πολλοί όσοι τολμούν να έχουν άποψη για όλα. Ο Γιάννης είχε. Και την εξέφραζε απερίφραστα, σχεδόν κυνικά αλλά πάντα με αξιολάτρευτη ποιητικότητα. Θυμάμαι το περασμένο καλοκαίρι στα τραπεζάκια της πλατείας. Εμείς μπύρα, αυτός πορτοκαλάδα. Αναζητούσε μία κοπέλα για να υποδυθεί την Αφροδίτη στο ντοκιμαντέρ. Θυμάμαι που τον μάλωνα για να συλλέξει και να ψηφιοποιήσει τη φιλμογραφία του. Τελικά, μετά το εμβληματικό “Κρυφτό στην Ελασσόνα”, το ντοκιμαντέρ του για τα Τέμπη, έμελε να γίνει το κύκνειο άσμα του.
Ο Γιάννης Προκόβας αποτελεί κομμάτι της τοπικής και εθνικής μας πολιτιστικής κληρονομιάς. Τα ντοκιμαντέρ του αποτύπωσαν τόπους, ανθρώπινες ζωές και συνήθειες άλλων εποχών. Εικόνες που οφείλουμε να τις διαφυλάξουμε ευλαβικά για να μεταβιβαστούν στις επόμενες γενιές, χάριν μάθησης και ανάμνησης. Οι φορείς και οι θεσμοί της χώρας και του τόπου οφείλουν να προστατέψουν, να αναδείξουν και να διαδώσουν το έργο του. Ας κάνει η Ελασσόνα την αρχή.
Καλή ανάπαυση, αγαπημένε φίλε
Θεσ/νίκη, 1η Δεκεμβρίου 2014
