«Ω ξείν, αγγέλλειν Λακεδαιμονίοις, ότι τήδε κείμεθα, μες το κενό…», Νάνος Βαλαωρίτης

του Αθ. θεοδωράκη, πολιτκού επιστήμονα
www.neopolitevma.gr

Απαντώντας στο ερώτημα «πώς μπορούμε να ξεπεράσουμε (την εμφυλιοπολεμική) καθήλωση στο παρελθόν» ο καθηγητής ιστορίας κ. Γ. Β. Δερτιλής απαντά ως εξής: «Με τη λύτρωση της συμφιλίωσης. Η Δημοκρατία προϋποθέτει τον διάλογο, ο διάλογος προϋποθέτει την “αδελφότητα” της Δημοκρατίας. Και ο πατριωτισμός προϋποθέτει την αλληλεγγύη της δημοκρατικής “αδελφότητας”».( βλ. τη συνέντευξή του στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.tovima.gr/politics/article/?aid=549062).

Για όσους παρακολουθούν τις ευρωπαϊκές εξελίξεις, η συσχέτιση με τη γαλλική πολιτική ιστορία και σημειολογία (liberté, égalité, fraternité) είναι σαφής. Η επίδραση της γαλλικής επανάστασης στα ευρωπαϊκά τεκταινόμενα ήταν και παραμένει μέχρι σήμερα καταλυτική. Η συμφιλίωση των πολιτών στα πλαίσια του έθνους και ο σεβασμός του κοινωνικού συμβολαίου αποτελούν δύο βασικά στοιχαία της Δημοκρατίας, της République.

Για τη δύναμη της συμφιλίωσης και ειδικά μέσα σε δύσκολες συνθήκες πολλά μας δίδαξε ο αείμνηστος νοτιοαφρικανός ηγέτης Νέλσον Μαντέλα. Είπε χαρακτηριστικά: «Τη στιγμή που προχωρούσα προς την έξοδο της φυλακής, για να διαβώ την πύλη της ελευθερίας, ήξερα ότι αν δεν άφηνα την πικρία και το μίσος πίσω μου, θα παρέμενα αιχμάλωτος» (βλ. «ο τελευταίος απελευτερωτής», στο περιοδικό της Καθημερινή της Κυριακής 15 Δεκ 2013). Η συμφιλίωση προϋποθέτει αγάπη, αποδοχή του άλλου, αλληλεγγύη, δικαιοσύνη, εμπιστοσύνη, πίστη στην αρχή της ισότητας, πίστη στην αδελφότητα, στην ανθρωπότητα.

Μπορεί μια κοινωνία σε κρίση να κάνει την υπέρβαση; Να κάνει το άλμα;Πιστεύω πως ναι, μπορεί. Η Ελλάδα που βρίσκεται σε κρίση μπορε, η εμπειρία της κρίσης μας κάνει σοφότερους και πιο απαιτητικούς απέναντι σε όλους και στον ίδιο μας τον εαυτό. Για ναγίενι αυτό δεν αρκούν οι κινήσεις των ελίτ, των επαγγελματιών της πολιτκής και των οργανωμένων συντεχνιών. Χρειάζεται εθνική προσπάθεια, πάνω από κόμματα και συντεχνίες, συμμετοχή του λαού σε ένα φιλόδοξο σχέδιο ανάτασης και ανασυγκρότησης.

Η θεσμική και κοινωνική ανασυγκρότηση προϋποθέτει μεγάλης σημασίας πολιτική κίνηση με την οποία να αρχίζει ουσιαστικά μια νέα περίοδος για τη χώρα. Χρειάζεται μια τομή, μια νέα αρχή η οποία θα δημιουργήσει μια νέα ισορροπία στην κοινωνία κι όχι μόνο στην οικονομία. Εγραφα πριν λίγο καιρό τα εξής: «πριν τα άκρα γίνουν κυρίαρχα στη συνείδηση των πολιτών, η δημοκρατία πρέπει να αντιδράσει προτείνοντας διέξοδο. Δεν μπορούμε σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία να συνεχίσουμε με αυτόν τον αυτοκαταστροφικό τρόπο. Η χώρα χρειάζεται τώρα ένα νέο ξεκίνημα και η μόνη λύση είναι αυτή του συντακτικού δημοψηφίσματος. Ο λαός να αποφασίσει για ένα νέο σύνταγμα, ένα νέο πολίτευμα, μια νέα πολιτική ζωή. Όλα τα άλλα θα ακολουθήσουν, σε νέα βάση, για κάθαρση, δικαιοσύνη, ανθρωπιά και αξιοπρέπεια.» (http://www.ppol.gr/cm/index.php?Datain=8265&LID=1).

Σε αυτή τη λογική θα σταθώ στην πολύ εύστοχη ανάλυση και πρόταση ενός άλλου καθηγητή, του Γ. Πρεβελάκη (βλ. «Προβλήματα μετάβασης» http://www.ppol.gr/cm/index.php?Datain=8289&LID=1). Γράφει μεταξύ άλλων ο κ. Πρεβελάκης «Τα νομικά και ηθικά ζητήματα είναι μεγάλα. Υπάρχουν όμως θεωρητικά και πρακτικά εργαλεία για να αντιμετωπιστούν. Χρήσιμες κατευθύνσεις προσφέρει η «μεταβατική δικαιοσύνη» η οποία έχει προκύψει από την ανάγκη να συμβιβαστούν οι δύο φαινομενικά αντιφατικές αρχές, το δίκαιο και η κοινωνική και πολιτική σταθερότητα και πρόοδος, μετά από έκρυθμες καταστάσεις όπου μεγάλο μέρος του πληθυσμού ενεπλάκη σε βαρύτατες εγκληματικές ενέργειες· γενοκτονίες, φόνους, βασανιστήρια. Μολονότι η «μεταβατική δικαιοσύνη» αφορά την μετάβαση από συνθήκες εμφυλίου πολέμου ή βίαιων δικτατοριών σε δημοκρατία (Αργεντινή 1983, Χιλή 1990, Νότιος Αφρική 1995), ως θεωρητική προσέγγιση μπορεί να κατευθύνει την τρέχουσα ελληνική δυσπραγία».

Είναι σημαντικό να κατανοηθεί η αναγκαιότητα μιας νέας δυναμικής με ευρεία κοινωνική στήριξη. Η νοτιοαφρικανική εμπειρία της TRC και το ηθικο-κοινωνικό της δίδαγμα αποδείχθηκαν, τηρουμένων βέβαια των αναλογιών, λυτρωτικές για μια νέα πορεία. Το παλιό σύστημα κατέρρευσε και το νέο προέκυψε δημοκρατικά, αλλά με ισχυρή κοινωνική στήριξη.

Είμαστε τώρα σε αντίστοιχη φάση και ανάγκη. Οσο καθυστερούμε να αναγνωρίσουμε την ανάγκη της ηθικής κάθαρσης και της αποκατάστασης της δικαιοσύνης, τόσο θα δυσκολευόμαστε να προχωρήσουμε μπροστά με αυτοπεποίθηση και κοινή βούληση. Το σημερινό κομματικό κατεστημένο, όλων των αποχρώσεων, θα κάνει το παν για να αποτρέψει μια ουσιαστική αλλαγή. Γι αυτό θεωρώ ότι ήρθε η ώρα να αναληφθεί άμεσα νέα πολιτική πρωτοβουλία, που ξεπερνά τα σημερινά κόμματα. Προτείνω τα εξής σημεία:

-Συγκρότηση Εθνικής Συντακτικής Εθνοσυνέλευσης αποτελούμενη από τριακόσιους καταξιωμένους πολίτες όλων των κοινωνικών στρωμάτων, με αποκλειστικό έργο την επεξεργασία σχεδίου νέου Συντάγματος

-Διοργάνωση Συντακτικού Δημοψηφίσματος με αντικείμενο το νέο Συντάγμα και το νέο Πολίτευμα της Δ’ Ελληνικής Δημοκρατίας. Προτείνω το Πολίτευμα της Προεδρικής Δημοκρατίας, με εκλογή του Προέδρου απευθείας από τους πολίτες

-Διοργάνωση βουλευτικών εκλογών με το σύστημα της απλής αναλογικής

-Κυβέρνηση εθνικής ενότητας υπό τον νέο εκλεγμένο Πρόεδρο της Δημοκρατίας

Το σχέδιο αυτό είναι άμεσα υλοποιήσιμο, είναι ρεαλιστικό, δημιουργεί ελπίδα, εκφράζει τις σύγχρονες ανάγκες της χώρας και κυρίως απαγκιστρώνει την πολιτική ζωή από τα θλιβερά, συγκρουσιακά και αδιέξοδα σημερινά μονοπάτια. Το έργο της δικαιοσύνης και της κάθαρσης πρέπει να συνεχισθεί χωρίς προσκόμματα (λίστες, σκάνδαλα, πολτική διαφθορά) και παράλληλα, στις συζητήσεις της Εθνικής Συντακτικής Εθνοσυνέλευσης για το νέο Σύνταγμα, θα παρουσιασθούν όλες οι παθογένειες που μας οδήγησαν στη σημερινή κατάσταση ώστε να γίνει πλήρως κατανοητή η ανάγκη υπέρβασης. Θα αναδειχθούν οι αξίες που λείπουν, θα καταπέσουν τα συμφέροντα που προστατεύονται ακόμα και σήμερα από το ισχύον Σύνταγμα.

Υπάρχει λύση, χρειάζεται θάρρος. Χωρίς λύση του πολιτικού ζητήματος, στην ουσία χωρίς νέο πολίτευμα δεν μπορεί να γίνει νέο ξεκίνημα ούτε στην οικονομία ούτε στην κοινωνία. Χρειάζεται πλέον ένα νέο σύστημα. Ηρθε η ώρα να απαλλαγούμε από το άγος που ζούμε κι αυτό είναι έργο των ελλήνων πολιτών. Πάνω από κόμματα, συντεχνίες και ιδιοτελή συμφέροντα.

Για την Ελλάδα.