ΑΡΗΣ ΠΟΥΛΙΑΝΟΣ: ΤΑ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΑ ΟΣΤΑ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΒΡΕΘΗΚΑΝ ΣΤΑ ΠΕΤΡΑΛΩΝΑ ΚΑΙ ΧΡΟΝΟΛΟΓΟΥΝΤΑΙ 13 ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ΧΡΟΝΙΑ.
ΕΚΚΛΗΣΗ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΣΥΝΕΧΙΣΗ ΤΩΝ ΑΝΑΣΚΑΦΩΝ ΣΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΧΩΡΟ “ΚΑΣΤΡΙ ΔΟΛΙΧΗΣ” ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΩΝ ΤΟΥ Ι.Ν. ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ.
Η ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΧΟΡΩΔΙΑ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΜΑΓΕΨΕ ΤΟΥΣ ΠΕΡΕΥΡΙΣΚΟΜΕΝΟΥΣ.
Το 4ο Φεστιβάλ “Περραιβική Τρίπολις” πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία στην κεντρική πλατεία Δολίχη, το Σάββατο 9 Ιουλίου 2011 από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Δολίχης σε συνδιοργάνωση με την Περιφέρεια Θεσσαλίας -Περιφερειακή Ενότητα Λάρισας.
Μετά την ξενάγηση στο βυζαντινό ναό μεταμορφώσεως του Σωτήρος και στο Λαογραφικό Μουσείο ξεκίνησαν οι ομιλίες των ειδικών.
Την εκδήλωση άνοιξε με τον χαιρετισμό του ο οικοδεσπότης Πολιτιστικός Σύλλογος, δια μέσω του προέδρου του κ. Ευαγγέλου Τσακνάκη. Ο Πολιτιστικός Σύλλογος ευχαρίστησε ιδιαίτερα τους ομιλητές και τα μέλη της δημοτικής χορωδίας Λιτοχώρου “Ιωάννης Σακελλαρίδης”, καθώς επίσης και τη συνδιοργανώτρια Περιφέρεια Θεσσαλίας – Περιφερειακή Ενότητα Λάρισας.
Τόνισε, ωστόσο, την ανάγκη συντήρησης των τοιχογραφιών του βυζαντινού ναού και τη συνέχιση των ανασκαφών στον αρχαιολογικό χώρο “Καστρί Δολίχης”. Μεταξύ άλλων ανέφερε: “Το Φεστιβάλ “Περραιβική Τρίπολις” προβάλλει τις αρχαιότητες και την ιστορία της περιοχής μας. Από το 2008 έχει γίνει θεσμός και πραγματοποιείται κάθε δεύτερο Σάββατο του Ιουλίου. Είμαστε ιδιαίτερα υπερήφανοι διότι σε μόλις τέσσερα χρόνια καταφέραμε το Φεστιβάλ “Περραιβική Τρίπολις” να διατηρείται σε υψηλό επιστημονικό και πολιτιστικό επίπεδο.
Στο περσινό φεστιβάλ μιλήσαμε για την ευαισθησία που περιμέναμε να δείξει ο νέος δήμος -ο δήμος Ελασσόνας- για τη συνέχιση των ανασκαφών στο Καστρί Δολίχης, στη λύση του προβλήματος της πρόσβασής του και στη συντήρηση του βυζαντινού ναού Μεταμορφώσεως του Σωτήρος.
Οι αρχαιολογικοί χώροι και τα βυζαντινά μνημεία στη σκιά του Ολύμπου είναι ο πλούτος της περιοχής μας και κατά συνέπεια της επαρχίας Ελασσόνας. Πρέπει να επενδύσουμε σ’ αυτόν τον πλούτο και να τον αναδείξουμε. Μπορούμε δηλαδή να αναπτύξουμε τον τουρισμό.
Κάνουμε έκκληση στο Δήμο Ελασσόνας να διαθέσει το απαιτούμενο ποσό για να συνεχισθούν οι ανασκαφές στο Καστρί Δολίχης, όπως επίσης να αναλάβει το χαμηλό κόστος της συντήρησης των τοιχογραφιών του ιερού ναού Μεταμορφώσεως του Σωτήρος. Τον παρακαλούμε πολύ να μην δείξει αδιαφορία για να μην καταστρέφονται μνημεία αρκετών εκατοντάδων χρόνων”.
Στη συνέχεια ο καθηγητής ανθρωπολογίας κ. Άρης Πουλιανός παρουσίασε την επιστημονική του θέση για την καταγωγή του ανθρώπου, η οποία έγινε δεκτή στο παγκόσμιο συνέδριο ανθρωπολογίας που έλαβε χώρα το 2010 στην Κίνα υπό την προεδρία του κ. Πουλιανού. Ανέφερε, μεταξύ άλλων, χαρακτηριστικά: “Είμαστε εμείς οι άνθρωποι που περπατάμε στα δύο πόδια, αλλά συνδεόμαστε με άλλα ζώα που υπήρχαν πριν από μας. Οι άνθρωποι βαστάνε από τους πιθήκους, δηλαδή ήμασταν εμείς με τα τέσσερα, παλιά. Και πάνω στα δέντρα. Γι’ αυτό τα οστά που πρωτο-βρήκα στην Εύβοια του Ελλαδοπιθήκου αποδεικνύουν ότι βαστάει όλο το ανθρώπινο γένος από εκείνα τα οστά που βρίσκονται σήμερα στο μουσείο των Πετραλώνων Χαλκιδικής. Εκεί και τα τοποθέτησα, δεν τα πήρα στο εξωτερικό. Ελπίζω να παραμείνουν για πολύ ακόμη εκεί και να έρθετε να τα δείτε – και το σπήλαιο και τα οστά του πρώτου όρθιου ανθρώπου επί της γης. Το σπήλαιο είναι απ’ τα ωραιότερα σπήλαια, όχι μόνο της Ελλάδας αλλά και διεθνώς. Τότε, στο σπήλαιο των Πετραλώνων κατοικούσαν οι αρχάνθρωποι. Οι αρχάνθρωποι είναι μια ονομασία που έδωσα στους πρώτους ανθρώπους. Η αρχή των ανθρώπων. Αλλά όσο έμενα κι έκανα ανασκαφή τόσο με έζωνε κάτι τί να βρω την άκρη του ανθρωπίνου γένους και την βρήκα πίσω από το βουνό του σπηλαίου, δηλαδή βρήκα οστά ανθρώπινα δεκατριών εκατομμυρίων ετών”.
Η αρχαιολόγος της 7ης ΕΒΑ κ. Σταυρούλα Σδρόλια παρουσίασε χρήσιμα στοιχεία για το βυζαντινό ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος που βρίσκεται στην κεντρική πλατεία Δολίχης. Κλείνοντας τόνισε ότι: “Ο ναός της Δολίχης είναι ένα σπάνιο μνημείο, που διατηρεί τις αρετές της βυζαντινής τέχνης σε μια μεταβατική περίοδο. Είναι χαρακτηριστικό ότι η έλλειψη ικανών ζωγράφων την εποχή αυτή στη Βόρεια Ελλάδα οδήγησε τα μεγάλα μοναστήρια στην κλήση κρητικών ζωγράφων που έδωσαν αργότερα μεγάλη ανάπτυξη στη ζωγραφική στο Άγιο Όρος. Το πρώτο γνωστό δείγμα είναι η μονή του Αγίου Νικολάου Αναπαυσά στα Μετέωρα όπου εργάσθηκε ο Θεοφάνης το 1527, 10 χρόνια μετά το ναό της Δολίχης. Ο ναός της Δολίχης αντιπροσωπεύει το μεταίχμιο των δύο τάσεων, της Μακεδονίας των Παλαιολόγων και της κρητικής σχολής, δηλαδή το τελευταίο στάδιο εξέλιξης της Μακεδονικής ζωγραφικής πριν την εμφάνιση των κρητικών και αυτός είναι ένας επί πλέον λόγος για την ανάγκη να συντηρηθεί και να αναδειχθεί”.
Ο αρχαιολόγος κ. Σπύρος Κουγιουμτζόγλου, παρουσίασε το ψηφιδωτό από την αρχαιότητα έως τη βυζαντινή περίοδο χρησιμοποιώντας το παράδειγμα του ψηφιδωτού της Βασιλικής Α΄ του Καστριού Δολίχης. Παρουσίασε δε τα αρχαιολογικά ευρήματα της ανασκαφής του έτους 2010 στο Καστρί Δολίχης. Ο κύριος Κουγιουμτζόγλου ασχολείται επί δεκαετίας και πλέον με τους αρχαιολογικούς χώρους της ευρύτερης περιοχής “δίνοντας την ψυχή του” στις ανασκαφές και την επιστήμη του. Κλείνοντας ανέφερε: “θα ήθελα να ζητήσω από τη νέα δημοτική αρχή να συνεχίσει το έργο που ανέλαβαν όλες οι προηγούμενες δημοτικές αρχές. Δηλαδή, τη συνέχιση των ανασκαφικών ερευνών σε όλο τον περραιβικό χώρο: Άζωρο, Πύθιο, Δολίχη. Οι μέρες που διανύουμε γνωρίζω ότι είναι δύσκολες, αλλά θέλω να πιστεύω ότι η αγάπη για τον πολιτισμό δεν έχει χαθεί. Η περιοχή έχει ανάγκη από τον πολιτισμό γιατί οι κάτοικοί της απέδειξαν όλα αυτά τα χρόνια ότι αγαπούν τον τόπο τους και είναι άξιοι συνεχιστές της ιστορίας αυτού του τόπου”.
Ακολούθησε η δημοτική χορωδία Λιτοχώρου “Ιωάννης Σακελλαρίδης”. Η πρόεδρος του Δ.Σ. της χορωδίας κ. Νίκη Παναγούλια παρουσίασε ένα σύντομο βιογραφικό της χορωδίας, η οποία δημιουργήθηκε το 1966 και έκτοτε, όπως και η παιδική – εφηβική χορωδία, συμμετέχει σε αποστολές της Ελλάδας και του εξωτερικού. Ανέφερε, επίσης, στην ομιλία της, ότι η χορωδία θα παρουσιάσει το πρόγραμμά της στις 22 Ιουλίου 2011 στα ψηφιδωτά του Δίον και στο Λιτόχωρο, στον προαύλιο χώρο του Αγίου Δημητρίου, στις 23 Ιουλίου.
Η χορωδία που διηύθυνε ο κύριος Ευθύμιος Μαυρίδης παρουσίασε το παρακάτω πρόγραμμα:
Χάρτινο το φεγγαράκι, Μ. Χατζιδάκις
Δεν θα σας κουράσω πολύ, θα ήθελα απλώς να πω δυο λόγια για τον Νίκο Γκάτσο. Ποιητής, στιχουργός και μεταφραστής ο Νίκος Γκάτσος παραμένει μια ξεχωριστή περίπτωση για τα ελληνικά γράμματα. Με μία μόνο ποιητική σύνθεση, την περίφημη και αξεπέραστη “Αμοργό” που έγραψε μεσούσης της κατοχής, θεωρείται ένας από τους κορυφαίους ποιητές μας. Ο Νίκος Γκάτσος γεννήθηκε το 1911 και πέθανε το 1992. Το 1930 έκανε εγγραφή στη φιλοσοφική σχολή του πανεπιστημίου Αθηνών, όπου και άρχισε να έρχεται σε επαφή με τους λογοτεχνικούς κύκλους της εποχής και να παρακολουθεί τις νεωτεριστικές τάσεις στην ποίηση της Ευρώπης. Καθοριστική υπήρξε η γνωριμία του με τον Οδυσσέα Ελύτη το 1936. Συνδέθηκε με το ρεύμα του υπερρεαλισμού. Το μοναδικό βιβλίο που εξέδωσε όσο ζούσε είναι η ποιητική σύνθεση “Αμοργός” η οποία θεωρείται κορυφαία δημιουργία υπερρεαλισμού με τεράστια επίδραση στους νεώτερους ποιητές. Το ποίημα του κυκλοφόρησε το 1943 προκάλεσε έντονο ενδιαφέρον και τον τοποθέτησε στο πάνθεον των Ελλήνων ποιητών. Λέγεται ότι το μακρύ αυτό ποίημα γράφτηκε μέσα σε μία με το σύστημα της αυτόματης γραφής που χρησιμοποιούν οι σουρεαλιστές. Μνημειώδες έργο νεοελληνικού ποιητικού λόγου περιέχει βαθύτατα την ελληνική παράδοση. Σπουδαίο επίσης και το μεταφραστικό του έργο.
Η μικρή Ραλλού, Μ. Χατζιδάκις
Πέρα στο θολό ποτάμι, Μ. Χατζιδάκις
Η μεγάλη συνεισφορά του Γκάτσου, ωστόσο, είναι στο τραγούδι ως στιχουργού. Έφερε την ποίηση στον στίχο και κατάφερε να δώσει κυρίως μέσω της συνεργασίας του με το Μάνο Χατζηδάκι τον κανόνα του ποιητικού τραγουδιού. Τη λυρική φλέβα ο Νίκος Γκάτσος τη διοχέτευσε στους στίχους τραγουδιών καταργώντας συχνά τα όρια ποίησης και στιχουργίας. Το έργο του είναι εντυπωσιακό σε ποσότητα και ποιότητα. Ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Μάνος Χατζηδάκις, ο Σταύρος Ξαρχάκος και άλλοι συνθέτες μελοποίησαν στίχους του που τραγουδήθηκαν από δημοφιλείς καλλιτέχνες και είχαν πολύ μεγάλες επιτυχίες.
Τσάμικος, Μ. Χατζιδάκις
Γεια σου χαρά σου Βενετιά, Στ. Ξαρχάκος
Ε. Μαυρίδης: “Θα προχωρήσουμε σε μερικά τραγούδια, πάνω σε ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη. Ο Οδυσσέας Ελύτης ή Οδυσσέας Αλεπουδέλης, όπως είναι το πραγματικό του όνομα, γεννήθηκε το 1911. Στην Αθήνα, η οικογένειά του εγκαταστάθηκε όταν ο Οδυσσέας ήταν 3 χρονών. Σε νεαρή ηλικία στάθηκε τυχερός να έχει σπουδαίους δασκάλους, μεταξύ των οποίων ήταν ο Ιωάννης Κακριδής και ο Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος. Ευτύχησε να ταξιδέψει πολύ, να μυηθεί στην αγάπη της φύσης, να προχωρήσει στην ανακάλυψη των νησιών του Αιγαίου και να αφήσει την ψυχή του σε ένα αδιάκοπο ταξίδι στα γαλανά νερά του αρχιπελάγους. Άρχισε να πρωτοδημοσιεύει στα 13 του. Στο καφενείο του Λουμίδη, ένα στέκι που εγκαινίασαν το 1938 με την άλλη μεγάλη ποιητική μορφή, τον Νίκο Γκάτσο, συναντιέται με σπουδαίους ανθρώπους, μεταξύ αυτών ο Μίκης Θεοδωράκης και ο Μάνος Χατζηδάκις. Στην εποχή του, στην ποίηση επικρατούσε μία νοοτροπία που ήταν γνωστή με τον όρο “Καρυωτακισμός” που σήμαινε για τη λογοτεχνία ένα κύμα πόνου, ενοχής και ίσως απαισιοδοξίας. Κόντρα σ’ αυτά, ο Ελύτης θα διδάσκει μία ποίηση χαρούμενη, ευφρόσυνη, γεμάτη ζωντανές εικόνες, Ο Οδυσσέας Ελύτης αποτέλεσε έναν από τους τελευταίους εκπροσώπους της λογοτεχνικής γενιάς του ’30, ένα από τα χαρακτηριστικά της οποίας υπήρξε το ιδεολογικό δίλημμα ανάμεσα στην ελληνική παράδοση και τον ευρωπαϊκό μοντερνισμό. Ο ίδιος ο Ελύτης χαρακτήριζε τη δική του θέση στη γενιά αυτή ως παράξενη, σημειώνοντας χαρακτηριστικά: “από το ένα μέρος ήμουν ο στερνός μιας γενιάς που έσκυβε στις πηγές μια ελληνικότητας και απ’ την άλλη ήμουνα ο πρώτος μιας άλλης που δεχόταν τις επαναστατικές θεωρίες ενός μοντέρνου κινήματος”. Να μην ξεχνάμε ότι ως πολίτης δεν παράλειψε να δώσει το παρόν στις κρίσιμες στιγμές του έθνους. Υπηρέτησε στο αλβανικό μέτωπο ως ανθυπολοχαγός και οι εμπειρίες στο πραγματικό έπος συνενώνονται σε ένα από τα σπουδαιότερα έργα του, το “Άσμα ηρωικό και πένθιμο για το χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας”.
Το δελφινικόριτσο, Λ. Κόκοτος
Τα τζιτζίκια, Λ. Κόκοτος
Ε. Μαυρίδης: “Τα δύο τραγούδια που ακούσατε ήταν από τη συλλογή “Το Θαλασσινό Τριφύλλι”, την οποία μελοποίηση έκανε ο Λίνος Κόκοτος. Θα πούμε τρία τραγούδια από το γνωστό του έργο “Άξιον Εστί”. Το 1950 στη Γαλλία, ο Οδυσσέας Ελύτης ξεκινάει να γράφει το “Άξιον Εστί”, το οποίο κυκλοφόρησε το 1960 και κέρδισε το πρώτο κρατικό βραβείο. Το 1972 αρνείται, σαν πράξη αντίστασης, το μεγάλο βραβείο λογοτεχνίας που του προσφέρει η χούντα. Το 1979, η Σουηδική Ακαδημία του προσφέρει το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας και γίνεται ο δεύτερος Έλληνας, μετά τον Σεφέρη, που τιμάται με το ανώτερο βραβείο στο χώρο της λογοτεχνίας. Η αναγγελία της απονομής από τη Σουηδική Ακαδημία έγινε στις 18 Οκτωβρίου. Σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης το βραβείο δόθηκε για την ποίησή του με φόντο την ελληνική παράδοση, αισθηματοποιημένη δύναμη και πνευματική οξύνεια, ζωντανεύει τον αγώνα του σύγχρονου ανθρώπου για ελευθερία και δημιουργία”.
Άξιον εστί. Μ. Θεοδωράκης
Της αγάπης αίματα, Μ. Θεοδωράκης
Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ, Μ. Θεοδωράκης
Ε. Μαυρίδης: “Στο σημείο αυτό τελείωσε το πρόγραμμά μας με τραγούδια των Ελύτη και Γκάτσο. Θα μας επιτρέψετε να κλείσουμε το πρόγραμμα με τρία τραγούδια τα οποία χαιρόμαστε να τραγουδάμε εμείς”.
Η Μπαλάντα του Αντρίκου, Μ. Θεοδωράκης
Μήλο μου κόκκινο, Παραδοσιακό
Παραμύθι, ζάβαρα-κατρα-νέμια, Στ. Ξαρχάκος – Γ. Μαρκόπουλος
Από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Δολίχης έγινε απονομή τιμητικών πλακετών στους ομιλητές και στη χορωδία.
Την παρουσίαση της εκδήλωσης επιμελήθηκε η Ολυμπία Τσακνάκη.
Η πρώην Έπαρχος Ελασσόνας και νυν Περιφερειακός Σύμβουλος κ. Μαρία Μαμάρα έστειλε την αγάπη της και τους εγκάρδιους χαιρετισμούς της. Χαιρετιστήριες επιστολές έστειλαν ο Υφυπουργός Οικονομικών κ. Φίλιππος Σαχινίδης και ο βουλευτής Λάρισας κ. Μάξιμος Χαρακόπουλος. Μεταξύ των επισήμων προσκεκλημένων παρευρέθηκαν και οι κ.κ.: Αστέριος Ροντούλης-βουλευτής Λάρισας, Αθανάσιος Παιδής-Περιφερειακός Σύμβουλος, η, αντιδήμαρχοι, δημοτικοί σύμβουλοι Ελασσόνας, μεταξύ των οποίων και η κ. κ. Ντίνα Γκόγκου και πολλοί άλλοι.
Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Δολίχης ευχαριστεί όλους όσοι παρευρέθηκαν στο 4ο Φεστιβάλ “Περραιβική Τρίπολις”, τους αξιότιμους ομιλητές και την αξιόλογη δημοτική χορωδία Λιτοχώρου. Ευχαριστεί, επίσης, την Περιφέρεια Θεσσαλίας -Περιφερειακή Ενότητα Λάρισας για τη συνδιοργάνωση της φετινής εκδήλωσης και τον κ. Λάζαρο Μπέλο -ιδιοκτήτη του ξενοδοχείου “Κτήμα Μπέλου” στον Άγιο Δημήτριο- για την ευγενική προσφορά δωρεάν φιλοξενίας του κ. Πουλιανού και της συζύγου του. Τέλος, ευχαριστεί τον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο για την προβολή της εκδήλωσης.
